Wycinanie drzew w okresie lęgowym jest zabronione – tak zwykło się twierdzić i choć teza nie ma za mocnego umocowania w prawie, to paradoksalnie, trwanie w rozpowszechnionej i akceptowanej niewiedzy, w pewnym stopniu chroni ptaki i drzewa. Tam jednak, gdzie wiedza jest, drzewa lecą i nie można temu skutecznie zapobiec, powołując się na prawo.
Po kolei. Zaprotestowałem przeciw wycince drzew w okresie lęgowym. Maj. Działka porośnięta krzewami, młodymi dębami. Akacje plus piękne poniemieckie jabłonie. Parę świerków. Wiosną świergot od rana. Odezwały się głosy, że w takim razie powinienem zawiadomić policję. A co jeśli inwestor zamawiający drwali ma opinię ornitologa, że ptaków w tym miejscu nie ma? Tak było i wszyscy zaalarmowani połączyli się w bezradnym rozkładaniu rąk. Straż miejska, policja, która w ogóle niewiele na temat ochrony przyrody wie i wreszcie urząd miejski Wrocławia. O nim też wspominam, bo jak nie wspomnieć, jeśli tyle w swoich kanałach social media, podczas konferencji prasowych, sadzenia drzewek i spotkań, mówi o zielonym Wrocławiu i zrównoważonym rozwoju. Urząd też rozłożył ręce i polemizując ze mną w internecie, zasugerował, że jeśli jest ornitologa opinia, to widać regionalna dyrekcja ochrony środowiska (RDOŚ) musiała wydać zgodę na wycinanie drzew. Wait? Czy ona w ogóle o całym zamieszaniu wiedziała?
Inwestor zlecił ornitologowi wykonanie ekspertyzy, czy można ciąć. To fakt. Ornitolog uznał, że owszem: ciąć można. Ptaki są na działce „tylko przelotem”. Choć na zdrowy rozum i według uszu moich sąsiadów, ptasie trele niosło się po okolicy od lat, wiosną szczególnie. Teren latami zarastał. W chaszczach żył borsuk, bażant. Widziano tam sarny. Dlaczego miały by go omijać ptaki? Dziwne, nieprawdaż? Na nasze prośby słane do inwestora (działam w lokalnym stowarzyszeniu), by wstrzymał się z wycinką i ponownie sprawdził teren, odpowiedź była najpierw zerowa, potem zdawkowa, via linkedin, że „zaapelujemy do głównego inwestora”. Niby apel odniósł skutek, bo drwale zniknęli, ale wraz z nim większość drzew.
Tak więc wycinka drzew została zatrzymana. Ale uwaga: RDOŚ nie będzie dalej analizował sprawy, bo jak otrzyma nową ekspertyzę zamówioną (znów) przez inwestora u dowolnego ornitologa, to zgodę na wycinanie drzew raczej wyda. Być może inwestor będzie zmuszony dokonać jakiejś rekompensaty w związku ze zniszczeniami. Jakich? Tego nie wiadomo, bo przepisy nie precyzują – tak twierdzi mój znajomy ornitolog. Czy więc wydarzyło się cokolwiek niezgodnego z prawem? Raczej nie zdarzyło, bo RDOŚ organów ścigania o złamaniu prawa nie zawiadomił i nie zamierza. To też usłyszałem od urzędnika prowadzącego sprawę.
Właściwie inwestor nie miałby w ogóle problemu, gdyby z gotową ekspertyzą udał się do RDOŚ po zgodę.”Mamy gniazda, ale puste, prosimy o zielone światło”. I taką zgodę najprawdopodobniej by dostał. Tak to działa.
Nie zrobił tego, wybuchła afera. Jednak jeśli ktoś jest sprawny i cwany, zna przepisy, to dokonując paru prostych zabiegów (napisanie pisma i zleceniem ekspertyzy), upora się z drzewami i ptakami na swojej posesji w mig. Okres lęgowy nie jest wielką przeszkodą.
Czy inwestor wynajmujący ornitologa oczekuje od niego, że ten będzie mu rzucał kłody pod nogi? Inwestor płaci za załatwienie sprawy, a nie dodatkowe kłopoty. Co z tego wynika? Bezstronność może zapewnić tylko niezależny ornitolog, któremu płaci nie zlecający ekspertyzę lecz ten, kto jest zainteresowany bezstronnością. Dlaczego takich ekspertyz nie zleca RDOŚ? Przepisy stoją na przeszkodzie? Usłyszałem od pracownika dyrekcji, że nie ma na to pieniędzy.
Gdzie w tym wszystkim jest urząd miejski? Po pierwsze, on niewiele może. Ta mantra o niemocy i skrępowaniu przepisami wypowiadana jest przy wielu tego typu sytuacjach dotyczących kwestii ochrony środowiska. To usprawiedliwienie, alibi i zarazem afirmacja status qou. Urząd woli trzymać się literalnego rozumienia przepisów, a nie ducha prawa i nie będzie wojował z deweloperami. Nikt nie będzie podejmował ryzyka. Czy strażnicy miejscy, noszący miano ekopatrolu, powinni być rozgrzeszani z nieznajomości przepisów? Mnie udało się usłyszeć od funkcjonariusza, że „wycinka w okresie lęgowym zależy od tego, kto jest właścicielem działki”. Skąd on to wziął? W jakim celu powtarza? Co jeśli powtarza to w dziesiątkach podobnych sytuacji? Dramat. A tak w ogóle, czy nie można w straży miejskiej wdrożyć procedur rodem z call center przyjmujących reklamacje i zgłoszenia od klientów? Nadajemy sprawie numer i kategorie, wiemy jaki nadano jej bieg i co dalej się dzieje. Kontrola i transparentność wymuszające działanie. Znika urzędniczy chaos, studnia bez dna.
Gmina sprzedaje działki deweloperom i w nikłym stopniu nadzoruje to, co dalej się na terenie dzieje, choć zakres oddziaływania inwestycji wykracza poza granice działki. Urząd raczej bagatelizuje zgłoszenia od mieszkańców. Owszem, jest ich mnóstwo, głównie drobnych. Ale to bagatelizowanie nie znika w powietrzu jak kamfora. Ono pozostawia skutki: malejące zaufanie społeczne i ufność w struktury, które powinny wspierać lokalną społeczność.
Co można zrobić? Nie chowajmy głowy w piasek i nazywajmy rzeczy po imieniu. Rzetelny i uczciwy opis pozwala podjąć trafne decyzje i obrać kierunki działania. Miasto się rozrasta kosztem terenów zielonych. Bez zieleni i bioróżnorodności nie zapewnimy mieszkańcom znośnej jakości życia i na pewno nie poradzimy sobie z wyzwaniami klimatycznymi. Mamy fatalne prawo, niespójne i dające pole do nadużyć. Wyobraźmy sobie, że strona w procesie cywilnym zamawia sobie ekspertyzę sądową i wyręcza w tym sędziego. A tak jest w przypadku relacji inwestor – ornitolog. To absurd. Mamy niekompetentną kadrę urzędniczą. Jej udziałem są zaniechania, asekuranctwo, paraliżująca działanie rutynowość. Wszystko, co w przedstawionej powyżej sytuacji się wydarzyło, może się wielokrotnie powtórzyć.
Prawo musi być spójne i mądre, a jego egzekucja nieuchronna. To buduje zaufanie do aparatu państwa i jego operatywności. Przypadek opisany powyżej pokazuje, ile jest do zrobienia. Gdy państwo się ośmiesza i jest powodem frustracji, obywatel nie chce się z takim państwem utożsamiać. Więc koniec końców nie chodzi tylko o jakieś ptaki, jakieś drzewa i jakiegoś dewelopera.
Wpadłem w necie na video ze sceną zabijania z bliskiej odległości uciekającego niedźwiedzia. To był fragment polowania z udziałem, jak mniemam z opisu, polskiego myśliwego (mniejsza o narodowość), któremu nagoniono, nęcąc jedzeniem, zwierzę. Zabite w biegu, skręcające się w bólu, legło między drzewami. Potem obejrzałem galerię zdjęć polujących i ich „trofeów” na stronie pewnej firmy, które organizuje egzotyczne polowania. Uśmiechnięci panie, panowie, czasem z dziećmi, a przed nimi powykręcane zwierzęce ciała, z których uciekło życie. Nie jestem w stanie tego pojąć i nie zamierzam. Czuję wstyd i smutek, a myśliwych jest mi po prostu żal, bo wiązanie zabijania z przyjemnością, hobby, rekreację, świadczy o skazie, ograniczeniu, które ciążą być może mocno nad osobowością, psychiką. Owszem, w pewnych sytuacjach, zabijanie może wynikać z wyższej konieczności (m.in. sanitarnych, zdobywanie jedzenia ), ale galerie zdjęć z polowań nie mówią o niczym więcej jak o żądzy, fiksacji na punkcie krwi i śmierci, którą sprzedaje się w kulturowym opakowaniu.. To pier…lenie o tradycji, umiłowaniu przyrody, tożsamości. Mam nadzieję, że w przebłyskach empatycznego olśnienia i głębokiego zrozumienia powoli do nas dochodzi, że pozorowane zdjęcia z zabitymi zwierzętami budzić powinny nie dumę, podziw lecz smutek, obrzydzenie, żal oraz głęboką niezgodę. Pasja i zabijanie – to połączenie powinno się nam jak najgorzej kojarzyć.
Kręte są drogi, które przemierza ludzki umysł, broniąc absurdalnych i głupich racji… Na przykład weźmy taki spór o prawa kobiet.
W ogólnokrajowej debacie na temat przyznania praw wyborczych Francuzkom (początek XX w.) padł argument, że mogą się one przyczynić do zachwiania zasady rozdziału państwa od kościoła. Argumentowano, że kobiety są podatne na wpływ księży. Senator Eugène Lintilhac, dowodził że obowiązkiem państwa jest zapewnienie kobietom odpowiedniej świeckiej edukacji; bez tego nie są w stanie podejmować racjonalnych decyzji. A jak już się odpowiednio wyedukują, to można im dać prawo udziału w wyborach.
W tym samym czasie publicysta brytyjskiego magazynu „The Bystander” przekonywał, że dopuszczenie kobiet do wykonywania różnych zawodów i czynności dotąd zarezerwowanych dla mężczyzn, „rozreguluje gospodarkę”, dlatego że kobiety reagują emocjonalnie i instynktownie, poddając się podświadomym impulsom. „Wyobraźmy sobie, że mają kierować ruchem tramwajów”.
Nawet Henri Bergson (o nim to artykuł), który cieszył się szczególnym uznaniem wśród emancypujących się pań (do tego stopnia, że uchodził za feminizującego filozofa), miał przyznać zachowawczo, że „danie prawa wyborczego kobietom to niebezpieczny eksperyment”.
Ostatecznie prawo wyborcze Francuzki wywalczyły w 1944 roku. W tym samym czasie co na Jamajce, Bermudach i w Bułgarii. Wcześniej „bardziej racjonalni” faceci wyrzynali siebie i kolejne miliony w dwóch wojnach światowych.
MAMO KOCHANA, NIGDY WIĘCEJ
Zwalił się na podłogę i zaraz oprzytomniał. Nagły ból eksplodował pod czaszką niczym sztuczne ognie. Przekręciwszy ciało, uwolnił przygniecioną rękę i wziął głęboki oddech, jak niedoszły topielec wyrzucony na brzeg. Czerń, przez nagły błysk, przeszła w mglistą szarość, która powoli nabierała ostrości. Chwilę lustrował otoczenie. Dywan, na nim wazon z kwiatami, fotele, mahoniowe biurko, gdańska szafa, kryształowy żyrandol wiszący nad głową. Nawet z tej perspektywy nie miał wątpliwości, że to jego gabinet. Czuł gorycz w ustach i napierające mdłości. Bezdyskusyjnie, miał kaca. – Jezu, mamo kochana, nigdy więcej – wymamrotał. Zwykł tak mówić, błagać i przepraszać w każdej podobnej sytuacji. A była ich mnogość.
Rzekł tak raz do matki, która czekała na niego w drzwiach, kiedy trzydzieści lat temu wracał do domu z nastoletniej prywatki. Chybocząc się, ze spuszczoną głową, wypowiedziawszy przeprośne słowa zwymiotował wprost pod matczyne nogi. Do dziś pamięta jej zdziwienie, smutek i troskę z jaką pomogła mu dowlec się do łóżka, a potem kurowała, zmieniając okłady na czole i podając rosół.
Jezu, mamo kochana, nigdy więcej – mówił, przepraszał i błagał swoje poprzednie żony i wszystkie kochanki. Mieszały mu się twarze, słowa natomiast dobrze pamiętał. Razu pewnego wypowiedział modlitewną frazę osuwając się w ramiona swojej drugiej żony. Cofnęła się, a on padł bezwładnie, mierząc w pustkę ustami ułożonymi w pocałunek. Potem pełzł w jej kierunku i próbował łapać za stopy. Odsuwała się w milczeniu, aż zniknęła w ciemnym pokoju. Przekręciła klucz. Rano obudził się w pustym, głuchym mieszkaniu. Szukał kobiety przez kolejne kilka dni, spanikowany. Wydzwaniał do znajomych po kilka razy, mając nadzieję, że ona w roztargnieniu podniesie słuchawkę. Wróciła po paru miesiącach. Czekał na nią z kwiatami, zapewniając żarliwie: nigdy więcej. Na wszelki wypadek ukrył przed nią klucz do pokoju.
Teraz w gabinecie był sam. Usiadł na sofie gładząc włosy. Poklepał policzki, dłońmi przejechał po klatce piersiowej, brzuchu i udach. Sprawdzał, czy na pewno był w jednym kawałku. Miał na sobie białą koszulę z plamami czerwonego wina, garniturowe spodnie bez paska i jedną skarpetkę. Siedział tak przez chwilę nieruchomo. Przez okno przebijała się jaskrawość i dźgała w oczy. Na zewnątrz łomotała ulica. Podniósł się i zasunął kotary. Musiał się napić, więc chwycił dzbanek z wodą, stojący na stole pośród pustych butelek, kieliszków, rozrzuconych owoców, roztopionych czekoladek. Apaszką przerzucona przez fotel przetarł spoconą twarz. Pachniała intensywnie damskimi perfumami. Znów poczuł falę mdłości.
Zawsze było podobnie. Nie wiadomo, w którym momencie wpadał w czarną dziurę, z której wyprowadzał go na powierzchnię ktoś niewidzialny, powoli naciskający kciukami gałki oczne i uciskający trzewia. Brakowało, by ten ktoś wrzeszczał do ucha: zdychaj. Coraz mniej miał sił żeby się bronić.
Mamo kochana, Jezu, nigdy więcej. Słowa układały się w buzujący pod skroniami neon. Rzucił się pędem ku łazience i zwymiotował do muszli. Jezu, matko kochana, nigdy więcej, uderzało stroboskopowym rytmem. Zrzucił ubranie i odkręcił prysznic. Strumień lodowatej wody uderzyły w ciało, aż zawył. Chwilę to trwało nim do jęków i syku rur, dołączyło uporczywe, coraz mocniejsze stukanie w drzwi.
– Panie prezydencie, panie prezydencie. Wszystko w porządku? – Młodzieńczy dyszkant wznosił się i opadał, sugerując narastającą panikę.
– Spokojnie. Załatw mi coś na ból głowy. Migiem. – Jemu, od dreszczy, łamał się głos, ale próbował brzmieć dziarsko.
Do podwładnych zwykł się zwracać bezpośrednio. Pielęgnował żołnierski sznyt i to przynosiło efekty. Jego ulubione powiedzenie brzmiało: precyzyjnie, skutecznie, a jak trzeba, to napierdalać. Rozkaz. Brzytwa, która miała ciąć, haratać ospałych, marudnych i niezdecydowanych. Tymi słowami ogłaszał zakończenie narad, energicznie podnosząc się z fotela. Współpracownicy brali pod pachę dokumenty, wymieniali uściski dłoni i rozchodzili się bez słowa. Ostatnim razem nie podziałało, ale jak mogło, gdyż sam przestał w to wierzyć. Wiceprezydenci, dyrektorzy, asystenci wychodzili z gabinetu szepcząc między sobą. Nie wstawał dłuższą chwilę tępo patrząc w okno. Oni dowcipkowali. Nigdy nie czuł się bardziej bezradny.
Teraz stał na środku gabinetu owinięty w kąpielowy ręcznik. Na dywanie rosła plama. Dotarło do niego, że pomieszczenie jest ogołocone z rzeczy, które przez te lata urzędowania zgromadził, które przyniósł domu, i które dostał prezencie. Na ścianach brakowało obrazów i fotografii. Poznikały dyplomy, pamiątki z zagranicznych wojaży, kongresów i delegacji. Ziejąca pustką, otwarta na oścież, szafa. Wielkie biurko lśniące jak katafalk. W kącie stały kartony, których pracownicy nie zdążyli wynieść.
Wyobraził sobie, że właśnie teraz ktoś robi mu zdjęcie i umieszcza na pierwszej stronie gazety. Chciało mu się płakać i bolało go wszystko, co może boleć od środka i promieniować. To nie on, to cały gabinet miał kaca.
Tyle wieczorów spędzał nad papierami, tracąc poczucie upływającego czasu. Zdarzało mu się w biurze nocować. Bywało, że sekretarka wracała pod wieczór dopytują, czy czegoś mu nie brakuje. Przygląda mu się z uśmiechem, potem masowała mu plecy, a gdy prostował się zrelaksowany, ściągała mu okulary i siadała na kolanach. Była wyrozumiała, delikatna.
Przez uchylone drzwi łypało na niego czyjeś oko.
– Nie stój jak ciele. Właź! – powiedział tubalnie, bo wiedział, że ma tak zabrzmieć. Dopóki głos ostatecznie nie zamiera w gardle, nie wszystko stracone. – Co tam?
– Przyniosłem panu leki i garderobę. – Młodzieniec postawił na biurku szklankę wody i opakowanie tabletek. Do gabinetu wciągnął za sobą stojak z garniturem i koszulą.
– Wszystko świeże, wyprasowane – dodał.
– Jak było? – Prezydent wyłuskał dwie tabletki, łyknął i zaczął się ubierać nie zwracając uwagi na obecność asystenta.
– Bankiet był całkiem udany. Jak przewidzieliśmy, nie było kłopotów z powrotnymi taksówkami dla gości.
– Nie o to pytam. Konkretnie – burknął mocują się z guzikami koszuli. – Dalej, nie owijaj w bawełnę.
– Jak pan chce – rzekł asystent biorąc głęboki oddech. – Po dziesiątej, na koniec bankietu, oblał pan winem wiceprezydenta i dał mu po gębie. On rwał się do bicia, ale żona go odciągnęła. Potem śpiewał pan jakieś piosenki i kazał się rozbierać wicedyrektor zarządu zieleni miejskiej.
– Matko kochana. Widział to kardynał? Jakieś media?
– Większość gości dawno wyszła, ale pan biegał jak opętany z telefonem i wydzwaniał. Chciałem pana powstrzymać. Kierowca też, ale się nie udało. Pojawiła się grupa pana znajomych i poszliście razem do baru obok.
– A panna Justyna, sekretarka? Co z nią?
– Wyszła na początku bankietu. Po przemówieniach.
Asystent odetchnął, jakby opuszczał z ulgą wielki ciężar.
Milczeli przez chwilę. On w garniturze, bez butów. Chłopak z miną ucznia, przyłapanego w toalecie na paleniu papierosów.
– Jak wróciłem do ratusza?
– Z tą panią, z blondynką.
– Z jaką blondynką?
– Pod koniec bankietu przyniosła panu bukiet żonkili.
Spojrzał na wazon. – Co to za historia?
– Powiedziała, że kwiaty są symbolem nadziei i są od pana Karola.
– Dała kwiaty i….?
– Wyszła stąd dwie godziny temu.
Jezu, matko kochana, nigdy więcej. Znów Karol. Stróż, doradca, powiernik, przewodnik, bankier, wierzyciel w jednej osobie. Nie natarczywy, ale bezwzględny. Skurwysyn szepczący wąskimi jak sztylet ustami: „mnie to wystarczy, w sam raz”. Poznali się 5 lat temu, przed wyborami. Wtedy spadł mu z nieba. Majętny, ale na tyle dystyngowany i dyskretny, by bez moralnych oporów przyjąć jego ofertę pomocy. Nie wiedział, co bardziej cementuje ich relacje: jego własna determinacja, by utrzymać władzę i przeć do przodu, czy też przebiegłość, handlarski spryt Karola. Nie rozmawiali ze sobą wiele, to gwarantowało spokój i obopólny sukces. Unikali spotkań w miejscach publicznych. Nie była to jednak relacja bez skazy.
Z czasem rosło w nim rozgoryczenie, że będąc prezydentem trwał w pakcie, w którym przyrastał element jednostronnej perfidii. Z każdym łykiem samotnie pitej wódki powracało wspomnienie upokorzenia. Karol poklepujący go po policzku. Nie jeden raz. Pac, pac, pac. Spoconą dłonią. Ojcowski gest nonszalancji i dominacji. Zauważyła to jego sekretarka. Patrzyła z niedowierzaniem, które przeszło w rozbawienie. Powiedział mu wtedy, cedząc przez zęby, by nigdy tego więcej nie robił i żeby trzymał się od niego z daleka. „Nigdy” w jego życiu nie miało jednak większego znaczenia. Karol dobrze o tym wiedział, fundując mu kolejny urlop w tropikach. I tak przez kolejne lata urzędowania w ratuszu „w sam raz” uzbierało się wystarczająco dużo, by wybuchł skandal. Jakoś udało się tego uniknąć. Ich współpraca zakończyła się wraz z przegranymi wyborami. Już na ich finiszu, widząc co się święci, on zapadł się w sobie, zmarkotniał i powrócił do regularnego picia. A Karol jak gdyby nigdy nic, przesiadywał w rynku pod kawiarnianą markizą, sącząc aromatyczne espresso. Cmokał, wpatrując się w okoliczne kamienice, z których część należała do niego. “Cudne mamy miasto, cudne, nieprawdaż?”.
– Czy to już wszystko? Mogę odejść? – zapytał asystent.
Nie odpowiedział, podszedł do wazonu i wyciągnął spomiędzy kwiatów liścik. „Baw się dobrze. Zasłużyłeś, przyjacielu”. Poczuł w żołądku skurcz . Wyobraził sobie Karola rozwalonego w fotelu jak zerka na niego z ironicznym uśmiechem i mruży szpetne oczy.
– Wyrzuć te kwiaty i dopilnuj żeby zabrano stąd wszystkie kartony i zawieziono do mojego domu.
– Panie prezydencie, zapomniałem uprzedzić, że dzwoniła pana żona. Powiedziała, że nie będzie czekać i wyjeżdża.
Wróciły mdłości. Chciał zostać sam i położyć się na dywanie.
2017
Sto lat, sto lat. Niech ryją, ryją nam – śpiewano wczoraj we Wrocławiu na zakończenie protestu w obronie dzików. Po co te śpiewy, zaklinające rzeczywistość? Po co ten protest? Przyjaciółka stwierdziła, że jest on bez sensu, bo on nic nie zmieni. Strzelanie do dzików odbywa się w lasach, a nie na wrocławskim rynku. Poza tym strzela się co roku. Przewidują to plany myśliwskie, które muszą realizować koła łowieckie.
1. Odpowiedź na temat sensu działania jest prosta, bo odwołuje się do istoty społecznej aktywności. To od ludzi zależy, co się stanie. Ktoś problem tworzy, inni go rozwiązują. Koło historii się kręci, a my mu w tym pomagamy lub przeszkadzamy. Czasem wkładamy kij w szprychy. Zatem jeśli poczuwamy się do odpowiedzialności, wynikającej z faktu, że mamy wpływ, jednostkowo znikomy, to oczywistą konsekwencją tego jest podejmowanie zbiorowego wysiłku. Tak zachodzą zmiany. Na różnych poziomach – społecznym, mentalnym, organizacyjnym, strukturalnym, cywilizacyjnym. Historia roi się od przykładów drobnych, symbolicznych gestów, które przekute zostały w konkretne, solidne czyny. Ludzie muszą się organizować. Muszą się policzyć, bo inaczej, będąc w rozproszeniu, pozostanie im kontemplowanie zbyt często mało komfortowego status quo. Jeśli powodem machnięcia ręką jest poczucie rezygnacji, koniec końców, popadnie się w zgryzotę. Spotykacie zgorzkniałe starsze osoby na okrągło utyskujących na świat i na ludzi? O tym właśnie piszę.
2. W sprawie dzików pojawia się zarzut histerii. Padają głosy, że wywołano tą histerię celowo. Histeria wiąże się z nieuzasadnionym lękiem. Hipokrates opisywał następujące symptomy tego stanu: wywracanie białek oczu, sinienie ciała, zaciskanie zębów i ślinotok. Konia z rzędem temu, kto takowe stany zdiagnozował. Owszem są ogromne emocje, żal, frustracja i zaskoczenie. Reagujemy w zależności od tego, jaki mamy temperament, charakter, jakie mamy nastawienie i co na temat odstrzału dzików wiemy. Oraz jakimi narzędziami dysponujemy. Jednak głównym motorem działania są wrażliwość, empatia i przekonania. To dlatego na protestach pojawią się rodziny i dzieci. W rodzinach kładzie się nacisk na kształcenie postawy względem otoczenia, m.in. żywych istot. Traktuje się to priorytetowo, w przeciwieństwie do innych grup i „komórek społecznych” (sic!). Np. klubów kibica lub fanów zespołów deathmetalowych.Nie po to się zrzeszają. Owszem, ironizuję, ale po prawdzie w protestach biorą z zasady ludzie wrażliwi, dla których wrażliwość jest wartością i powinnością. Nie spodziewam się, by do protestu przyłączyli się np. kibicie (rozumiani jako konkretna grupa). Protest wobec wybijania dzikich zwierząt nie dotyka kwestii wprost politycznej i dychotomii „my kontra oni”. On dotyka spraw fundamentalnych i egzystencjalnych, które wymagają głębszej refleksji, indywidualnego przepracowania, a nie tylko wspólnego skandowania prostych haseł. Jeśli mowa o polityczności, to tylko w wersji meta, która zmusza polityków do myślenia w kategorii generacyjnych zmian, a nie cyklów wyborczych.
3. Zarzutem, że większość osób zaangażowana w protesty jest niedoinformowana i wyolbrzymia skalę zagrożenia, zajmę się na koniec. Teraz parę zdań o milczeniu duchownych różnych kościołów. Ono świadczy wymownie nie o tyle o proteście, jego niedorzeczności, co mówi o duchownych. Na co dzień trudzą się, jak dotrzeć do umysłu i pobudzić serca swoich wiernych, a jednak większość nie potrafi nawiązać do tego, co dzieje się pod ich nosem. Do tego, co ma bezpośredni związek z refleksją o cierpieniu, współczuciu, odpowiedzialności i trosce o braci mniejszych. Jeśli to milczenie wynika z poczucia niezręczności sytuacji i nieporadności, to tym gorzej dla kościoła. Izolując się od rzeczywistości i tego, co dotyka ludzi, traci się z nimi więź.
4. Teraz będzie o niewiedzy protestujących. Wszyscy się uczymy. Mam taką nadzieję. Ostatnie dni były czymś w rodzaju przyśpieszonego kursu. Bardzo pożytecznego. Została wywołana dyskusja. A zaczęło się od chaosu komunikacyjnego w rządowych gremiach. Włączyli się w to myśliwi, twierdząc, że do prośnych loch strzelać nie będą.
Uporządkujmy.
Paulina Marzęcka, rzeczniczka Polskiego Związku Łowieckiego, oświadczyła, że „do końca lutego myśliwi mogą odstrzelić maksymalnie 210 tysięcy dzików”. Wcześniej, 28 grudnia 2018 Główny Lekarz Weterynarii wydał polecenie, by odstrzały odbyły się „zwłaszcza na terenach nieobjętych restrykcjami w związku z ASF”. Odstrzał dzików ma charakter sanitarny i ma zapobiec rozprzestrzenianiu się afrykańskiego pomoru świń. Zabija się zwierzęta chore i podejrzane. Według ostatnich szacunków GUS w Polsce jest około 200 tysięcy dzików. Wait? Ile więc zostanie dzików. Ktoś policzył?
Rządowy Zespół Zarządzania Kryzysowego przewidywał redukcję populacji dzików do 0,1 osobnika/km2. To oznacza redukcję niemal do zera na znacznych obszarach kraju.
W Niemczech zabito w ubiegłym roku ponad 800 tys. sztuk tych zwierząt. Ale ich populacja liczy, wg. różnych szacunków, od 3 do 5 milionów.
Dzik zaraża świnie wirusem ASF nie mając z nią bezpośredniego kontaktu. Jak? Wirusa przenoszą ludzie na rękach, butach, ubraniu i sprzęcie rolniczym. Przenoszą go m.in. gryzonie. Według danych Państwowego Instytutu Weterynaryjnego i raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2017 roku 74 proc. hodowców nie stosuje właściwych zasad higieny, tzw. bioasekuracji. A polega ona m.in. na grodzeniu gospodarstw siatką/płotem z podmurówką (wysokość min. 1,5 metra). Polega na zwalczaniu gryzoni i okresowej dezynsekcji. Na rejestrowaniu środków transportu do przewozu świń i osób mających dostęp do zwierząt. Noszeniu odzieży ochronnej. „Zabezpieczenie przed dostępem zwierząt dzikich do budynków inwentarskich, magazynów pasz oraz miejsc przechowywania ściółki”.
Powtórzę: 74 procent hodowców. To nie jest wykwit czyjejś rozemocjonowanej wyobraźni.To twarde dane.
Możemy się zastanawiać, dlaczego łatwiej strzelać do dzików niż dbać o standardy sanitarne i o czym to świadczy. Możemy zadać pytanie, kto na tym zarabia i kto traci. To są problemy, a nie emocje i wiedza lub niewiedza ludzi, którzy są przeciwni zabijaniu zwierząt w ogóle lub/i na masową skalę. Nie oni wywołali problem, choć pomagają go rozwiązać, dotykając drażliwych kwestii i zmuszając polityków do pracy.
5. Żeby była jasność: od ponad 20 lat nie jem mięsa, chów zwierząt na przemysłową skalę uważam, za niecną praktykę, która jest powodem do wstydu. Uważam, że musimy zmienić nasze podejście do produkcji żywności, by minimalizować cierpienie, minimalizować degradacje środowiska naturalnego i dbać o nasze zdrowie. Że to kwestie paląca wystarczy przywołać inny problem – zanieczyszczenia Ziemi odchodami z wielkich ferm, niszczenia terenów przyrodniczych pod uprawę pasz i hodowlę. Do tego dochodzi problem niedoboru żywności na świecie (mięsa nie wystarczy dla wszystkich, jego produkcja jest zbyt kosztowna) Jeśli więc chcemy zapewnić godne warunki egzystencji sobie i kolejnym pokoleniom musimy zacząć od zmian na swoim talerzu.
Całkiem niedługo, 21 października, wrocławianie i wrocławianki, stanowiący miejszość wobec tych, którzy zwykle do wyborów nie chodzą, podejmą próbę wskazanie nowego prezydenta Wrocławia. Rafał Dutkiewicz jest nim od 16 lat. Dla kogoś kto miał lat 10, gdy Dutkiewicz wprowadzał się do ratusza, jest to niemal wieczność.
To będzie pierwsza próba, bo niechybnie 4 listopada dojdzie do dogrywki. Nie sugerowałbym się dotychczasowymi publicznymi sondażami. Po pierwsze, to sondaże głównie telefoniczne – są zamawiane i ujawniane głównie przez środowiska biorące udział w wyborach. Wyniki istotnych badań są trzymane w tajemnicy. Po drugie, respondenci podejmują decyzje w oparciu o szczątkową wiedzę i mniemanie, a kampania toczy się w żółwim tempie i na razie nie ma czym się emocjonować w rozmowie z sąsiadem.
To z jakim trudem i niejednoznacznością niektórzy kandydaci do prezydenckiego fotela nam się objawili, utrudnia wskazanie faworyta. Wystarczy odświeżyć sobie historię z wymianą jaką zaserwowała nam Platforma Obywatelska. Mniejsze o szacowne nazwiska, wystarczy wspomnieć, że za trzecim razem stanęło na Jacku Sutryku, pierwotnie wskazanym przez prezydenta Rafała Dutkiewicza (z Platformą wcześniej skonflitowanego). Jacek Sutryk jest społecznikiem i urzędnikiem. Z polityką nie miał dotąd za wiele wspólnego. Dziś jego najbliższe otoczenie to właśnie osoby z politycznej orbity. Społecznicy są w drugim, a może dalszym szeregu. Tak to wygląda. Dość powiedzieć, że poparcie dla niego jest efektem aliansu na poziomie centralnym i to pewnie partyjni liderzy pilnują z oddalenia, czy wszystko we Wrocławiu idzie wedle partyjnych ustaleń.
Poseł Michał Jaros (Nowoczesna), który chyba jako pierwszy we Wrocławiu ogłosił start w wyborach na prezydenta, z wyścigu zrezygnował, dołączając do ekipy Jacka Sutryka. Ale jego prezydenckie billboardy będą wisieć pewnie do listopada i dłużej. Rok 2019 to także rok wyborczy.
Lewica jest rozczłonkowana. Partia Razem startuje z Martą Lempart ze Strajku Kobiet, która ogłosiła start chwilę potem, jak aspiracje prezydenckie potwierdziła Małgorzata Tracz z Zielonych. To wygląda na wyścig po głosy tego samego środowiska i siostrzobójczą walkę.
Razem, Zieloni i ruchy miejskie układali się parę miesięcy temu, ale z tego oczywistego porozumienia pozamainstreamowych i stosunkowo młodych bytów nic nie wyszło. Kładę to na karby nie tyle przerostu ambicji, co kłopotów z wyjaśnieniem sobie na czym polega współpraca i zwieranie koalicji. Innymi słowy, jak wszędzie w Polsce, tak i tu, dała o sobie znać nieumiejętność pracy zespołowej.
Ruchy miejskie okazują się być raczej bez-ruchem. Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia nie bierze udziału w wyborach choć jest to byt o wyrazistym wizerunku i marce wypracowywanej latami. TUMW odpuszcza pola, ale nie nazwę tego rejteradą (powód – patrz wyżej). Nie wiadomo co dalej z Akcją Miasta. Szyld sugeruje, że z wyborami powinna mieć wiele wspólnego, bo lepszej okazji do walki o miejskie sprawy, a więc o lepszy transport miejski, bezpieczeństwo pieszych, jakość zycia, zieleń i kwestie osiedlowe trudno sobie wyobrazić. Tym bardziej, że aktywiści z Akcji Miasto startowali do rad osiedlowych, więc jak się mówi „a”, to należałoby powiedzieć „b”. Co istotne, Akcja bierze udział w ogólnopolskich i sensu stricto politycznych działaniach jak np. protest przeciwko specustawie lex deweloper, którą wprowadził rząd PiS.
Trochę aktywistów i tzw. osiedlowców, czyli osób, które na swoim terenie stara się powalczyć o sprawy drobne i ważne, skupiło się wokół Jerzego Michalaka. To członek zarządu województwa dolnośląskiego; wspierany przez Dolnośląski Ruch Samorządowy. Konia z rzędem temu, kto jest na tyle biegły, by opisać z czym w wymiarze politycznym mamy do czyniania – co się za tym szyldem kryje i jakie reprezentuje poglądy w kwestiach targających emocjami Polaka. RDŚ nie jest szyldem tak nośny jak PO, PiS czy Nowoczesna. Jeśli ktoś jednak jest zdania, że mała rozpoznawalność przekreśla szanse komitetu Jerzego Michalaka jest w głębokim błędzie. Skupił wokół siebie ludzi, którzy problematykę miejską mają w jednym palcu. Nie chciałbym być w skórze tych, którzy – jak spadochroniarze lub królik wyciągnięty z kapelusza – objawią się „plakatowo” na osiedlach, by robić sobie kampanię. Jeśli ktoś miesiącami lub latami pracował u siebie na reputację, organizował społecznikowskie środowisko, nabierał doświadczenia, nie da sobie w kaszę dmuchać.
Ekipa Jerzego Michalaka startuje pod hasłem #idzieNowe i jest w tym sformułowaniu rodzaj energii, rzekłbym niekonfrontacyjnej. Idzie nowe, a może bardziej jedzie, bo przez ostatnie miesiące Jerzy Michalak bardzo dużo mówił o kolei i potencjale z nią związanym. Nie będę wchodził w szczegóły, ale dobrze wiadomo, że rozwiazanie problemów komunikacyjnych we Wrocławiu jest wyzwaniem, a stawianie na kolej to konieczność i szansa. Kilkoro młodych liderów i liderek taką zmianę uwiarygadnia, przynajmniej wizerunkowo. Czy to wystarczy? Okaże się na osiedlowych spotkaniach. Tu trzeba będzie być niezmordowanym i wytrwałym, gdyż kampania to monotonnia, powtarzalność i czasem walenie głową w mur. I nie ma co się łudzić – mieszkańcy nie wypatrują kandydatów z wypiekami na twarzach. Jeśli jednak ktoś uważa, że zaskarbi sobie uznanie tylko produkując posty na Instagramie i Facebooku, to głęboko się rozczaruje. Kluczem do sukcesu jest kampania prowadzona „od drzwi do drzwi”, bezpośredni kontakt, rozmowa.
Zasadniczych pojedynków jeden na jeden, w radio i w telewizji, nie będzie wiele. Zdarzyć się jednak może, że zabłyszczy w nich ktoś nowy, z drugiego planu i sprawi niespodziankę. Wszyscy wypatrujemy czarnych koni, a że pierwszy garnitur samorządowy, czyli główni gracze, trochę się opatrzył, okoliczności sprzyjają nowym twarzom, osobom kompetentnym, zdeterminowanym i niezgranym.
Jacek Sutryk sięga po hasło „kontynuacja”. Jeśli przez dwa miesiące we Wrocławiu nie wydarzy się jakaś wtopa, kontynuacja będzie atutem, bo nic innego wielu wrocławian, zadowolonych z poprzednich lat, nie oczekuje jak kontynuacji i świętego mieszczańskigo spokoju. Gorzej będzie, gdy coś tąpnie i się zawali. Wówczas, w nagłym trybie trzeba będzie zmienić taktykę i retorykę. Nie miałem sposobności, by obserwować jak Jacek Sutryk kogoś zdecydowanie publicznie krytykuje, gani lub stawia ultimatum. Nie wiem, na ile jest teflonowy i na ile jego środowisko jest wprawne, zorganizowane żeby ewentualne problemy w szybkim tempie neutralizować.
Prawa i Sprawiedliwości kampanii nie dostrzegam i jest to dla mnie jak na razie największa zagadka. Wcale nie uważam, że kampania w jego wydaniu będzie konfrontacyjna. Nie przypuszczam, aby jej osią były gospodarskie wizyty związanego z Wrocławiem Mateusza Morawieckiego. Takie wyzyty niechybnie wiązałyby się z protestami antypisowskiej opozycji. A nie wiem, czy tego typu wzrost emocji jest przez PiS oczekiwany, bo chyba kluczem do ewentualnego sukcesu jest pozyskanie umiarkowanych wyborców. Sęk w tym, że umiarkowani wyborcy interesują Jacka Sutryka, który z kolei ma ten problem, że wspiera go „totalna opozycja” od umiarkowania ciążąca mocno w stronę obywatelskiej mobilizacji.
Niewiadomą dla mnie jest frekwencja. Od lat zachodzę w głowę, dlaczego w kwestiach dla codzienności tak istotnych jak miejska przestrzeń i infrastruktura, jesteśmy w większości tak wycofani w prywatność, którą najpełniej oddaje szpaler tuj, jakimi obasadziliśmy granice posesji. Rafał Dutkiewicz został wybrany na prezydenta w drugiej turze, wzięło w niej udział 34 procent uprawnionych do głosowania. I to był ten moment, kiedy pierwszy raz w swojej karierze samorządowej stanął przed ryzykiem spektakularnej porażki. Emocjonowało się tym circa 30 procent dorosłych wrocławian.
Polacy zobojętniali i wycofani, budują największy obóz polityczny. To nie jest tak, że są to niezmiennie ci sami ludzie. Fluktuacja jest spora, ale spina ten „fenomem” rodzaj przekonania, że uchodzi z ową obojętnością dumnie się obnosić. a jeśli nawet nie chwalić, to przedstawiać jako coś normalnego, a przecież jest do rodzaj odstępstwa od uniwersalnego założenia, które czyni demokrację czymś realnym i praktycznym.
Jacek Harłukowicz, dziennikarz Gazety Wyborczej, niedawno nakreślił sylwetkę Jacka Sutryka, siegając po wyrazistą scenkę, w której podczas wspólnej kawiarnianej pogawędki, przy bezalkoholowym piwie, Jacka Sutryka zagaduje podpity jegomość o „aparycji kibola”. Rozpoznał kandydata i choć jego piwem pogardził, rzucił na odchodne, że i tak na niego zagłosuje. Zabawne, nieprawdaż? Przewidywania na tej podstawie o wyjątkowej rozpoznawalności, której nie zakłóca nawet nadmierne spożycie, byłoby raczej nadużycie względem zdrowego rozsądku. Ale kto wie, jak będę na to patrzył 4 listopada, po ogłoszeniu wyników drugiej tury.
Na niespełna dwa miesiące przed wyborami mamy możliwość odnotowywania różnych, także poważnych „scen”, deklaracji, wypowiedzi i stanowisk. Nie wyłania się z tego całościowy obraz tego z czym będziemy mieli za chwilę do czynienia. Akcja jest raczej ospała.
Na obecną chwilę, a piszę to 55 dni przed głowaniem, nie wiemy nic o osiach sporu, o ewentualnych wyborczych zawieszaniach broni. Być może dojdzie do rywalizacji w obozach ideowo sobie bliskich. Obyśmy byli zaskakiwani, ale w umiarkowany sposób. Wolałbym też coś konkretnego i związanego z systematycznym podejściem, niż z prowizorką i spontanem, w których jesteśmy mistrzami.
Koleżanka przypomniała mi historię o rolniku, któty pierwszy raz w swoim życiu dostał mandat za hałas i pylenie. Jak co roku wyjechał na pole, w czasie żniw, ale obok pola powstało osiedle. Ten absurd, objawiający się społecznymi konfliktami, będzie się potęgował w różnych miejsach w Polsce. Nie wspomnę o niekontrolowalnym niszczeniu zasobów i walorów przyprodniczych. Napędzi te procesy specustawa mieszkaniowa. Zwana jest słuszenie lex deweloper, bo sugeruje analogie do innego kuriozum prawnego, które wyszło z gabinetu ministra Szyszki i zakończyło się rzezią polskich drzew. Przyjęcie specustawy w ekspresowym tempie, wbrew opinii samorządu architektów, środowisk naukowych i miejskich aktywistów, jest dla mnie przejawem przypadłości nazwanej legislacyjną biegunką. Jej chroniczność wyczerpuje państwo.
Spostrzeżeń krytycznych i obaw mam więcej. Ujęte w kilkanaście dodatkowych zdań wcisnąłem w playera podcastowego.
