Latem 1914 roku reagowano w większości europejskich stolic na wieść o wybuchu wojny entuzjastycznie – wylegając na ulice. Wiwatowano na cześć monarchów, rządów, parlamentów, wodzów. Upalne noce przełomu sierpnia i lipca sprzyjały nocnym zabawom i bankietom, które ciągnęły się do białego rana. Cesarz Wilhelm II zapewniał, że żołnierze wrócą z frontu „zanim opadną liście”. Ale żołnierze gnili w okopach przez kolejne 4 lata lub wykrwawiali na bitewnych polach.

Jeśli ktoś dziś – śledząc bieg zdarzeń – poddaje się emocjom „tu i teraz”, widząc w nich coś absolutnie niezmiennego i cennego, to zachowuje się jak istota niespełna rozumu.

Historia służy jako ściąga tym, którzy myślą o przyszłości. Historia uczy dystansu, podejrzliwości i wstrzemięźliwości. Podpowiada, by nie ulegać zachwytom i nie ulegać propagandzie.

Przez ostatnie dni widziałem w telewizji głównie wiwatujące tłumy. Nie ma to nic wspólnego z wojną, ale ma wiele wspólnego z byciem niespełna rozumu, co mnie tylko smuci.

Kategorie:historia, kultura, media, społeczeństwo

Czy miasto powinno prowadzić galerie sztuki?

andrzej jóźwik

Posted on 24 czerwca 2020

Prowokacyjnie zadaje to pytanie zaintrygowany tułaczym losem największej wrocławskiej galerii miejskiej BWA Awangarda. Rok temu opuściła Pałac Hatzfeldów. Budynek jest w złym stanie. Złym nie nagle, w wyniku oberwania chmury, lecz praktycznie od zawsze. To fragment zburzonego w czasie wojny pałacu. Owszem, urząd miejski planował gruntowny remont. Można zerknąć od stosownego obwieszczenia prezydenta z 2003 roku. Skończyło się jednak na deklaracjach i na powtarzaniu: brakuje funduszy. Obiekt stoi pusty i czeka na lepsze czasy, a galeria działa – z założenia tymczasowo – w salach wynajętych od PKP na Dworcu Głównym Wrocław.

Nie wynika z tego stanu żadna wartość dodana w postaci bogatszego programu wystawienniczego. Raczej przeciwnie – wynikają różne ograniczenia i obawa, że stan tymczasowy przejdzie w trwały, niezmienny. Jak to rzutuje na zarządzanie placówką, która planuje działania z wielomiesięcznym wyprzedzeniem, nie trzeba tłumaczyć. Posłuchajcie, co na temat warunków zapewnionych galerii ma do powiedzenia związany z nią do niedawna Paweł Jarodzki.

Teraz okazuje się, że władze Wrocławia planują przenieść galerię BWA Awangarda – w perspektywie 5-7 lat – do nowej siedziby, którą ma zagwarantować prywatny inwestor. Układ jest prosty: gmina daje działkę, deweloper buduje swoje i oddaje galerii – na parterze – 2 tys. metrów kwadratowych. Takie partnerstwo publiczno-prywatne. Ciekawe, czy porozumienie zakłada wgląd i wkład inwestora w program galerii. To byłby ciekawy precedens.

„Performance? Ale kogo to interesuje. Proszę pana, my ewentualnie reflektujemy na salon norweskiej sztuki użytkowej”.

Perspektywa 5-7 lat oznacza, że obecne władze Wrocławia przerzucają odpowiedzialność za powodzenia projektu na swoich następców. Nie można mówić o żadnym zobowiązaniu, raczej o eksperymencie.

Zamysł sugeruje odsunięcie w nieokreśloną przyszłość decyzji rzutującej na sens istnienia i dorobek największej miejskiej galerii. Istnieje ryzyko, że doskwierająca jej tymczasowość stanie się czymś trwałym. Swoją drogą, ciekawie, na ile lat urząd miejski podpisał umowę z PKP na wynajęcie dworcowych sal?

Pewnie każdy kolejny decydent zagadnięty: jak mogło do tego dojść?, będzie rozkładał ręce i sugerował, by patrzeć w przeszłość i tam szukać odpowiedzi.

Kłopot się rozmyje, unieważni w czasie? Nie. Galerii nie można wziąć na przeczekanie.

Kategorie:art, kultura, media, miasto, Wrocław

Na koncert nawet do pierdla

andrzej jóźwik

Posted on 21 czerwca 2020

Brakuje mi koncertowych wrażeń. Ten deficyt jest zrozumiały – epidemia. Myślę więc cieplej o koncertach organizowanych w miejscach, które kojarzą się z zagrożeniem i ograniczeniem wolności. Mam na myśli więzienia i szpitale.

Gusstaff Records wypuścił niedawno winyl z koncertem Hugo Race and True Spirits, zagranym w 2009 roku w wołowskim zakładzie karnym. To jeden z większych w kraju, „szanowany” kryminał. O tym, że płytę “Live in Wolow Gaol” zarejestrowano z udziałem więźniów, nie sugeruje nic poza stłumionymi oklaskami. Rzecz jest muzycznie ciekawa i godna uwagi. Nie przypominam sobie podobnej tego typu realizacji w Polsce. To nie są w w ogóle łatwe sytuacje. Członkowie Fugazi odnoszą się do tego rodzaju swoich doświadczeń nader lakonicznie:

It was kind of weird because they just stared at us and we just stared at them so there was an awkward feeling but at the end it was great because they were so psyched.

Jak to wyglądało w przypadku Sex Pistols? Zagrali dla 500 osób osadzonych w więzieniu Chelmsford. Płytę wydano 14 lat później, w 1990 roku. Niestety zawartość mocno odbiega od pierwotnego zapisu koncertu; dodano na etapie produkcji rozmaite dźwiękowe efekty: brzdęk tłuczonego szkła, odgłosy bójek i mnóstwo pohukiwań i okrzyków. Taka anarchia podrasowana w studio. Nie do końca wypaliło. Kto z nas w ogóle zna tą płytę?

Ikoniczny wymiar ma “At Folsom Prison”, którą Johnny Cash triumfalnie powrócił (w 1968 roku) do łask radiowych prezenterów i słuchaczy. To nie był marketingowy epizod. Cash grywał po więzieniach od końca lat 50 i miał za murami oddanych słuchaczy. Wytwórnia Columbia nie kwapiła się jednak z inwestowaniem w nową płytę Casha. Po zabójstwie senatora Kennedy’ego, wymuszono na artyście wycięcie z „Folsom Prison Blues” wersu I shot a man in Reno / Just to watch him die. Tyle kontrowersji. Wykastrowana piosenka zawojowała listy przebojów.

Natomiast ciekawostkowo robi się w przypadku Velvet Underground. Podopieczni Andy Warhola mają na koncie występ podczas konwencji psychiatrów w nowojorskim Delmonico Hotel (1966 r.) Ostała się z tego wydarzenia taśma nagrana ósemką. Zapis jest odrealniony, epileptyczny i epatuje zgrzytliwością przesterowanych gitar. To dzieło wierne manierze Velvetów. Żaden wypadek przy pracy – zespół przecież czerpał frajdę z drażnienia słuchaczy i widzów.

Koncert The Cramps to rzecz w tym zestawieniu wyjątkowa. 13 kwietnia 1978 roku grupa zagrała dla pacjentów Napa State Mental Institution. Pojawiła się tam z innym zespołem, wsparta obecnością wiernej punkowej załogi. To, co uwieczniono na taśmie, trudno z czymkolwiek porównać.

Nie ma pojęcia, jak zareagował personel i administracja szpitala. Lider Cramps skwitował wydarzenie krótko i celnie:

Somebody told me you people are crazy… but you seem alright to me.

Więzienia, szpitale, stare fabryki, bunkry. Przedziwne niemuzyczne miejsca i zwariowane koncerty – to mi się raczej dobrze kojarzy. Parę dekad temu miałem sposobność zobaczyć wrocławskie Kormorany w remontowanym kościele Św. Marcina. Sam też przyłożyłem rękę do tego wydarzenia. Zeszli się parafianie, znajomi plus licealiści, którzy nie przypominali w ogóle dzisiejszej młodzieży. Wówczas licealista miał inne „kosmiczne” potrzeby i orientacje.
Kormorany zaoferowały to, co najlepsze w ich wydaniu: jazdę odwołującą się do industrialnych korzeni. Ponton – ubrany w szpitalny kitel – kładł się na pustym ołtarzu i generował na saksofonie powykręcane, spazmatyczne solówki. Publiczność w skupienie – być może oszołomiona – nad podziw spokojnie przyjmowała soniczne harce. Nikt nie wstał i nie wyszedł w trakcie. Nikt się nerwowo nie kręcił i nie pokasływał. A skandal wisiał w powietrzu. Koncert jednak dobiegł końca. Euforii nie było, raczej zdziwienie wśród starszych osób. Były też skromne oklaski (wszak to sztuka i kościół). Zabrakło osoby, która uwieczniłaby wydarzenie na fotografii lub za pomocą filmowej szesnastki.

Wątek dotyczący Hugo Race powrócił w facebookowych komentarzach. Janusz Mucha (Gusstaff Records) doprecyzowuje:

Jeśli posłucha się ostatnich 15 sekund ostatniego utworu na płycie Hugo Race’a z wołowskiego więzienia, to objawi się dowód nagrania w tym miejscu, większy niż oklaski i bardzo czytelny…także w pierwszym numerze Hugo śpiewa o tymże więzieniu i o wyprawie organizowanej do niego.

Zatem mamy coś więcej, niż, jak to ująłem, „skromne oklaski”.

P.S. Jak ktoś planuje koncert w więzieniu, niech da znać. Pod warunkiem, że będzie nie tylko dla osadzonych.

Kategorie:art, historia, kultura, media, muzyka

Polska publicystyka oddała się Facebookowi

andrzej jóźwik

Posted on 16 czerwca 2020

Wędrując po periodykach opinii doszedłem do ściany i konkluzji: gdyby nie Facebook debata publiczna byłaby zupełnie jałowa. Niektóre opiniotwórcze tytuły w ogóle rezygnują z działu komentarzy. Gdzie indziej przypomina on organ w zaniku. Kość ogonową.

Polityka, Krytyka Polityczna, Przekrój, Dwutygodnik, Cultura.pl, Magazyn Pismo – tam komentarza pod artykułem nie zamieścimy, choć niemal każdy tekst można traktować jako zaproszenie do dyskusji. Znaczki FB i Twittera zachęcają do dzielenia się tekstem. Często pod spodem widnieje apel redakcji o wsparcie finansowe. Czyli dokładane są starania, by trzymać kontakt z czytelnikiem i zwiększać ich liczbę.

Czy można kształtować opinię publiczną, rezygnując z poznania głosu czytelnika? Nie można, chyba że uznamy, że czytelnik nie jest partnerem, pisze głównie głupoty, wyżywa się na innych oraz na autorze. Więc po co w ogóle zajmować się publicystyką, jeśli komentują tylko idioci, a mądrzy potulnie milczą?

Problem trollowania i chamstwa w Internecie jest dobrze udokumentowany. Gorzej z diagnozą przyczyn. Przyznaję, unikam wpisów na większości for gazetowych i portali informacyjnych. Nie chcę marnować czasu, szargać sobie nerwów i psuć nastroju. Do głowy mi jednak nie przyszło, by apelować o likwidowanie działów komentarzy. To nie jest grzyb na ścianie, który się usuwa.

Semantyk kultury Marcin Napiórkowski zamieścił w Krytyce Politycznej (2018) felieton sugerujący tak drastyczne posunięcie. Posłużył się prowokacyjnym stwierdzeniem, że sekcja komentarzy pod artykułami w mediach cyfrowych to ZŁO… Jeśli nawet zgodzimy się z opisem, to przyczyn problemu trzeba szukać gdzie indziej. To zło pasożytowało na redakcyjnym zaniechaniu i braku przezorności. I to na redaktorów spada część odpowiedzialności. Choćby oznajmiali – kapitalikiem, boldem i wykrzyknikiem – że za treść komentarzy redakcja nie odpowiada – są współwinni. Fakty są niezaprzeczalne: parę lat temu puszczono komentarze na żywioł, ciesząc się z ruchu na stronie i profitów z klikalności. Mało kto mierzył się z pytaniem, czym grozi – udzielające się wszystkim – poczucie internetowej swawoli. Zamiast działu prowadzonego z głową, a więc i moderowanego lub powiązanego z np. gratyfikacjami (bonifikata subskrypcyjna dla liderów komentowania) przymykano oko na wylewające się pomyje. Powstało bajoro, które trzeba osuszyć.

Tytuły, które wymieniłem, zachowują się jak osoba, które deklaruje, że skacząc na jednej nodze zaliczy maraton. Periodyki “tnąc” komentarze ograniczają sobie możliwość oddziaływania, rezygnują z budowania czytelniczej wspólnoty. Zawężają pole rozmowy i wymiany poglądów. Tak jakby jedynym narzędziem była subskrypcja i hasło „tweetnij” – niech felieton polata sobie po Internecie. Potem jest zdziwienie: coraz mniej osób odwiedza naszą stronę. Rozkładanie rąk i ciągle to sam nudne wytłumaczenie: moderacja komentarzy kosztuje. Cóż, redakcyjne obowiązki nie ograniczają się do pisania tekstów i ich dystrybucji. Czytelników trzeba inspirować, zachęcać do zabrania głosu. Trzeba próbować, testując różne rozwiązanie, a nie oddawać pole bez walki i wrzucać wszystkich pospołu – trolli, nawiedzonych i osoby, którzy chcą porozmawiać – do jednego worka.

Strony internetowe tygodników i miesięczników upodabniają się do tablic ogłoszeń, które trzeba zabezpieczyć przed wysprejowaniem. Zapomniano, że Internet jest przestrzenią bezpośredniej wymiany i ekspresji. To nie jest laboratorium, w którym wymagana jest sterylność, porządek i rygor procedur. Należy się pogodzić z niemożnością wprowadzenia stanu totalnej regulacji i kontroli. Zawsze będzie obecne ryzyko, może nie tak groteskowe jak ujął to Marcin Napiórkowski, który ostrzega przed scenariuszem przejęcia (?) kontroli nad artykułem przez negatywnie nastawionych komentujących, którzy zdominują autora. WTF?

Trzeba pozostawić przestrzeń dla ryzyka czyli dla napięć, sporów i niepewności Nadać temu ramy. Zerknijcie na fora Reddit-a, gdzie ludzie dyskutują na rozmaite poważne i ważkie tematy nie skacząc sobie do gardeł. Stoicyzm, socjalizm, anime i manga, II wojna światowa, samochody, goth i fortnite. Mnogość tematów oszałamia. Każda grupa ma swój regulamin i go przestrzega. Jasne, nie jest idyllicznie. Jak w życiu, bywa różnie.

Czy zdarzało się wam wracać do starych internetowych dyskusji i ponownie z tematem się skonfrontować lub odświeżyć kontakt z autorem? Nie zadaję tego pytanie oczekując odpowiedzi, bo wiem, że w ogóle się takie rzeczy nie nie zdarzają. A mogą. To jest zadanie dla redakcji: jak uczynić dział komentarzy miejscem wymiany myśli, a nie opluwania.

Do mizerii debaty publicznej przyczynia się skwapliwość z jaką periodyki wspierają monopol Facebooka. Nie mylmy emocji facebookowych dyskusji z atmosferą otwartej debaty. To, o czym wspominam, dzieje się w zamkniętym kontrolowanym środowisku. Serwis społecznościowy oferuje redakcjom rozwiązanie w postaci Facebook comments. Na stronie np. Kultury Liberalnej możesz więc pozostawić wpis pod artykułem, lecz musisz być użytkownikiem Facebooka. To żaden przywilej, lecz ograniczenie, na które szczególnie liberałowie powinni być wyczuleni, chyba że nie mają zielonego pojęcia do czego to narzędzie de facto służy. Facebook comments nie stworzono po to, by ułatwić pracę redakcjom, lecz zwiększyć obszar oddziaływania FB i mocniej związać z nim użytkowników. Deweloperzy giganta nie wyszli z założenia: “musimy pomóc czytelnikom polskiej prasy liberalnej” albo “ten magazyn historyczny jest zajefajny, pomóżmy więc chłopakom rozkręcić ruch na ich stronie”. Facebookowy dodatek to smycz, którą można poluzować, ale długość nie zmienia jej przeznaczenia.

Redakcje nie muszą pić sobie z dziobków. Nie muszą zgadzać, wręcz przeciwnie. Ale w ich szeroko rozumianym interesie jest współpraca, która stworzy przestrzeń do cyrkulacji myśli i toczenia sporów. Także z udziałem komentujących. Trudno sobie wyobrazić sytuację, że Tomasz Lis pisze gościnnie na łamach Gazety Polskiej, a jego imiennik, pan Sakiewicz publikuje weekendowy felieton w Newsweeku. Gdy jednak wyjdziemy poza spory ideologiczne i antypatie osobiste, zobaczymy że stawką jest czytelnictwo. Ono spada. Periodyki walczą o przetrwanie; w tej samej łódce dryfują lewacy, prawacy, liberałowie.

Zastanawiam więc i nad takim modelem, gdzie osoba komentująca w Gazecie Polskiej może reagować na artykuł w Krytyce Politycznej, posługując się tym samym loginem i nickiem, i wszystkie jej komentarze są zebrane na jednym profilu. Co więcej, przez konkretny komentarz ktoś inny – obserwujący komentującego – może wrócić do artykułu i się z nim zapoznać. Co to oznaczałoby dla piszącego i dla konstruktu jego własnej osoby? Może prowadziłoby do redefinicji czytelnika? Byłby kimś więcej niż sfrustrowanym i niewyżytym trollem? Nie wiem. Na pewno miałby swoich ulubionych autorów i tytuły. Plus tych, których nie znosi, ale komentuje, trzymając się pewnych zasad. Wiedziałaby, że jeśli reguły złamie, pozbawia się prawa do udziału w dyskusji. Znika z przestrzeni i znikają jej komentarze. To rodzaj banicji czasowej lub trwałej. Wzmiankuję o tym nie rozstrzygając o sensowności całej propozycji. Spekuluję wiedząc, że ferment jest lepszy od wyjaławiającej rutyny. Lepsze niż “tu nie ma nic do skomentowania” albo “pisz sobie i dziękuj Facebookowi”.

Kategorie:Bez kategorii

Zapraszać, by wypraszać? Bez sensu

andrzej jóźwik

Posted on 15 czerwca 2020

Nieustająco mnie jednak zastanawia – po co w ogóle kogoś takiego jak Żalek zapraszać? Czy ktoś z Szanownych Czytelników przypomina sobie moment, rozmowę w czasie dość długiej kariery tego polityka, która cokolwiek by wniosła do debaty?

– zastanawia się Marcin Celiński na swoim blogu “Misowie puszyści” (Polityka).

Odpowiedź jest prosta. Osoby pokroju posła Żalka wnoszą do debaty emocje. Wokół emocji – dobrych i negatywnych – kręci się polityka. Korzystają z tego wszyscy, media szczególnie. One łakną zainteresowania opinii publicznej jak kania dżdżu. To samo politycy. Mechanika tych zależności nie jest skomplikowana i znajduje powszechne zastosowanie. Jeśli wg zaleceń redaktora Celińskiego redakcje poważnych programów nie będą zapraszać skandalizujących polityków, to zgłoszą się po nich inne, nie przejmując się tym, jak to zostanie odebrane. Ważna jest oglądalność, nieprawdaż?

Żeby była jasność, nie składam broni i nie twierdzę, że dziennikarz powinien rozmawiać z każdym dlatego, że nie obowiązują żadne normy i standardy. One są i uczą o nich na studiach. Od kompetencji dziennikarza w dużej mierze zależy formuła i sens rozmowy. Można rozmawiać ze skandalistą, obsadzając go w roli eksperta. Wiadomo jak to się skończy. Można też z nim dyskutować tak, by móc zajrzeć pod podszewkę jego poglądów i dociekać, skąd się tam wzięły. W drugim przypadku telewizyjne studio Katarzyny Kolendy-Zaleskiej nie jest właściwym miejscem dla posła Jacka Żalka. Ale mógłby z nim porozmawiać np. Mariusz Szczygieł. Czy ich rozmowa wniosłaby coś istotnego do publicznej debaty? Zapewne i mając taką nadzieję trzeba być gotowym do rozmowy z każdym.

Kategorie:media, polityka, rozmowa

Social media i poczciwa stara propaganda

andrzej jóźwik

Posted on 14 czerwca 2020

Social media to nie plac zabaw. Tam toczy się rywalizacja. Walczy o wpływy i zabiega o interesy. Zwłaszcza w momentach politycznego przesilenia, a do takich należy kampania wyborcza – mobilizuje się zwolenników, inicjuje ofensywy i akcje odwetowe. Sięga po narzędzia atrakcyjne i nowe. Propagandowe triki są stare, sprawdzone. I mało zawodne.

Na początek zastrzeżenie: nie interesuje mnie indywidualna perspektywa, w której liczy się przyjemność z prowadzenia konta na Twitterze lub Facebooku. Interesuje mnie moment, kiedy wokół konkretnego przekazu gromadzą się ludzie. Kiedy komunikat nabiera rozpędu, roznosi się dookoła niczym wirus i dosięga innych. Owszem, warto się zastanawiać nad jednostkowymi intencjami, ale ważniejsza jest mechanika zdarzeń. Social media są pasem transmisyjny, na który można wrzucić i rozparcelować dowolną rzecz. Włączenie z gównem.

Każdy propagandysta zgodzi się co do tego, że przekaz – aby dotarł do największej liczby osób – musi być prosty i dosadny. Powinien korespondować z odczuciami odbiorcy, tak by ten uznał go za swój. Przekaz musi być łatwo przyswajalny: nie trawisz go w głowie. On w głowie eksploduje. Stąd bierze się jego siła i stąd wynika przekonanie, że należy go powielać.

Opisując przypadki dezinformacji Facebook sięga – na swój użytek – po określenie information operations. Zwrot odsyła do skojarzeń z kampanią militarną. To dobry trop. Pierwszy z brzegu i całkiem świeży przykład kampanii to działania Glavsetu, rosyjskiej agencji AII (Agentstvo Internet-Issledovaniy, The Internet Research Agency). Jej pracownicy zakładali fałszywe konta na serwisach społecznościowych i forach, promując, w zakamuflowany sposób, moskiewskie spojrzenia na sprawy międzynarodowe (np. konflikty na Bliskim Wschodzie, wojna na Ukrainie). Amerykańskie władze oskarżyły Glavset o dezinformowanie opinii publicznej w czasie kampanii i wyboru prezydenta USA w 2016 roku.

Wprowadzać w błąd, antagonizować i dyskredytować, podważać zaufania, wzbudzać nienawiść, uniemożliwiać prowadzenia rzeczowej dyskusji – o takich manipulacyjnych celach wspominają Peter Pomerantsev i Michael Weiss w “The menace of unreality: How the Kremlin weaponizes information, culture and money.” (Institute of Modern Russia, New York, 2014).

Definicję dezinformacji znajdziemy w “Wielkiej Radzieckiej Encyklopedii” z 1952 roku. O wykorzystaniu „wolnej” zachodniej prasy do zadań propagandowych pisał i mówił Lenin. W 1923 roku w GPU (następca CzeKa) powołano departament do spraw dezinformatsiji. W zwyczaju było branie na “celownik” dziennikarzy, którymi manipulowano za pomocą “przecieków” i informacji z “dobrego” anonimowego źródła. O tym metodach pisał z kolei w “The KGB and Soviet Disinformation: An Insider’s View” były pracownik czechosłowackich służb Ladislav Bittman (uciekł na Zachód w 1968 roku).

Krążąca po świecie informacja o tym, jakoby HIV i epidemia AIDS były dziełem Amerykanów, pracujących nad bronią biologiczną, to w istocie sprawka KGB. W ramach operacji „Infektion” podrzucono wydawanej w Indiach gazecie “Patriot” list anonimowego amerykańskiego naukowcy. Na postawie “rewelacji” napisano demaskacyjny artykuł. Komunikat był prosty: Indiom grozi epidemia AIDS wywołana przez Stany.

Dziś nie potrzebujemy anonimów. Wystarczą posty wysyłane – w skoordynowany sposób – z anonimowych, fałszywych kont. Kont często obsługiwanych “taśmowo” przed jedną osobę, aczkolwiek musi ona polegać na “wsparciu” tych, którzy, nieświadomi manipulacji, idą w sukurs agitatorom i pchają posty dalej. Wirtuozeria tych poczynań polega na umiejętnym motywowaniu “pomocników”. Trzeba ich utwierdzić w przekonaniu, że to, co robią jest słuszne, potrzebne lub cool. Cel i poczucie przynależności do grupy też są ważne. Pomocna jest satysfakcja, wynikająca z brania udziału w czymś istotnym. Głupich w internecie nie brakuje, jak zauważył Stanisław Lem, reagując tym prostym stwierdzeniem na prędkość z jaką rozchodzą się po sieci bzdury, kłamstwa i przeinaczenia.

Twitter zaskakuje mnogością dziwnych na pierwszy rzut oka powiązań, pomiędzy rozmaitymi niszowymi grupami. Antyszczepionkowcy, denialiści klimatyczni, wyznawcy QAnona, skrajna prawica, poszukiwacze spisków i przeciwnicy rządu światowego. Są nastrojeni na wyszukiwanie fringe’owych treści. Swoją odrębność traktują niczym odznakę przypięta do munduru. Wspólnym mianownikiem – przy dużej rozpiętości poglądów i różnic – jest pryncypialne, dogmatyczne nastawienie, które zawęża pole autorefleksji. To mgławicowe, rozsiane po różnych zakątkach netu grono, jest podatne na sterowanie i manipulację. Paradoks polega na tym, że być może to manipulowani przymykają oko na niecne praktyki. Nie bawią się w niuanse, wychodząc z założenie, że wszystko, co przemawia na korzyść ich racji, nawet kłamstwo, jest przydatne.

Przykład Rosji nie wyczerpuje tematu. Znany i opisywany fenomen astroturfingu dotyczy 50 Cent Army. Nazwa nawiązuje do kwoty, którą miał otrzymywać autor internetowego wpis przychylnego chińskiej partii komunistycznej. Niedawno Twitter zlikwidował 170 tys. kont, które atakowały i dyskredytowały uczestników protestów w Hongkongu oraz brały udział w kampanii wymierzonej w USA. Warto zapoznać się z tą listą. Astroturfing nie ogranicza się bowiem do Chin.

Odrębny temat to machina propagandowa III Rzeszy. Totalna propaganda poprzedziła wojnę totalną, zapewniając Hitlerowi poparcie niemieckich mas. To nie było tylko dzieło Josepha Goebbelsa, ministra propagandy i oświecenie publicznego. Otóż każda formacja NSDAP (oraz państwowa instytucja) miała swój organ propagandowy. Nierzadko dochodziło między nimi do rywalizacji. Gdy Goebbels postanowił scalić wszystkie stacje radiowe pod jednym centralnym szyldem, wywołało to sprzeciw Hermanna Göringa, przeczulonego na punkcie autonomii Prus, którymi zarządzał.

Ciekawy i mało obecny w historycznych omówieniach wątek dotyczy Reich Ring czyli Reichsring für nationalsozialistische Propaganda und Volksaufklärung. To sieć rozmaitych małych organizacji, począwszy od weteranów I wojny światowej, a skończywszy na działkowcach i gospodyniach domowych. Reich Ring prowadziła agitacją na lokalnym poziomie: bazując na nieformalnych sąsiedzkich więziach i relacjach. Unikano partyjnego szyldu i żargonu. Tam, gdzie nie docierała NSDAP, z założenia miał być obecny RR. Dzień Matki, szkolna zabawa lub potańcówka, święto piwa. Kluczowe było kreowanie nastrojów, umacnianie i propagowanie ideologicznego przekazu. Klęska pod Stalingradem sprawiła, że skupiono się na tępieniu defetyzmu i tłamszenie krytyki. Im bliżej było końca wojny, tym propaganda stawała się coraz bardziej toporna i nieskuteczna.

Goebbels mawiał, że podstawą skutecznej władzy jest propaganda słowna. Człowiek poddany jej oddziaływaniu musi być jej wpływu nieświadomy. Wówczas propaganda działa. NSDAP powołała do życia Reichsredner – elitarny korpus mówców. Szkolono ich m.in. w Rednerschule, korespondencyjnej szkole założonej przez Fritza Reinharda w latach 20. Do 1933 roku NSDAP wyedukowało 6 tys. agitatorów/oratorów. Biuro szkoły mieściło się w Herrsching am Ammersee nieopodal Monachium. Skromny zespół pracował m.in. nad maksymami, które potem umieszczano w partyjnych publikacjach i używano na zlotach NSDAP. Na zaliczenie 4-miesięcznego kursu student miał przygotować dwugodzinną mowę i wygłosić ją bez pomocy notatek. Pierwszą publiczną mowę poprzedzał 100 godzinny trening. Szczególną wagę przykładano do rekrutacji osób pochodzących z terenów wiejskich. W 1929 roku Hitler oficjalnie uznał szkołę za partyjną i nadał jej nazwę Rednerschule der NSDAP. Reinhard szkolił, Goebbels nagradzał absolwentów i przyznawał im licencje.

Co ciekawe, socjalistyczna SPD prowadziła podobną szkołę do I wojny światowej. Miała 203 absolwentów. Mając do dyspozycji zdyscyplinowanych mówców NSDAP prowadziła zakrojone na szeroką skalę kampanie. W 1930 roku berlińska policja zwróciła uwagę na rosnącą aktywność i wpływ faszystowskich agitatorów. „Nie ma dnia bez agitacyjnego spotkania w najbardziej zapadłej dziurze.”

Takich zapadłych dziur nie brakuje w internecie. Miejsc, które nie umykają uwadze. Niezliczone, rozmaite prywatne grupy, pozornie hobbystyczne lecz mocno zideologizowane strony na Facebooku, anonimowe i prześmiewcze profile na Twitterze. Warunki są inne, ale człowiek jest taki sam. Ludzkie potrzeby, oczekiwania, ułomności – to na czym żerują propagandyści – są niezmienne. Obawiam się, że Goebbels miałby dzisiaj miliony followersów na Twitterze. Followersów wsłuchanych w to, co ma do przekazania, dla beki, z ciekawości i głębokiej fascynacji.

Kategorie:historia, kultura, media, polityka, prywatne, społeczeństwo

Działkowcy w hołdzie blokowisku

andrzej jóźwik

Posted on 7 czerwca 2020

Tak zatytułowałem pierwsze zdjęcie, zrobione z przeciwpowodziowego wału, który odgradza osiedle od Odry i jej dopływu, rzeki Ślęzy. Hołd działkowców, którzy zadomowili się tam zanim wzniesiono peerelowskie bloki.

Wrocławski Kozanów to szczególna przestrzeń na mapie Wrocławia. Osiedle jest położone w niecce ciągnącej się ku Odrze. Obok Lasu Pilczyckiego i Parku Zachodniego. W bluszczu, pomiędzy gęsto rosnącymi i wykręconymi w poszukiwaniu słońca drzewami, ukrył się dawny żydowski cmentarz.

Kozanów wzniesiono na terenach zalewowych, które Niemcy zostawili jako polder. Po wojnie stało tam kilka domów, taki jak ten na drugim zdjęciu. W 1997 roku, podczas tzw. Powodzi Tysiąclecia – gdy mieszkalne bloki stały w wodzie – pojawił się z „misją ratunkową” prezydent Aleksander Kwaśniewski. Nie do końca wiedział, gdzie jest, więc mówił że jest na Kazaniowie. Mówił, lekko zaciągając końcową sylabę, jakby w przekonaniu, że tak wymawiają to słowo kresowiacy mieszkający w dawnych Breslau. Osiedle było podtopione drugi raz w XXI w. Gdy strażacy stawiali zapory, zirytowany pytaniami pewnego dziennikarza prezydent Wrocławia Rafał Dukiewicz, mówił: „proszę powtarzać za mną, nie ma zagrożenia. Proszę powtarzać, nie ma powodzi… proszę powtarzać…” W tym czasie woda zalewała zaparkowane obok samochody.

Kategorie:historia, miasto, osobiste, Wrocław

Eksportujmy Trumpa w lata 60.

andrzej jóźwik

Posted on 6 czerwca 2020

Jest coś frapującego w kreśleniu alternatywnych wersji historii. Wyobraźmy więc sobie, że przenosimy Donalda Trumpa w lata 60. i stawiamy przed nim cel – przeprowadzenia amerykańskiego społeczeństwa od systemu segregacji rasowej do społeczeństwa pełni praw obywatelskich. Obstawiam, że skończyłoby się wojną domową.

To, z czym zmaga się obecny lokator Białego Domu nie jest niczym niezwykłym w historii Stanów. Niezwykłe jest to, jak Donald Trump na sytuację reaguje. Właśnie teraz, gdy to piszę, wokół Białego Domu rośnie metalowe ogrodzenie. Trudno o mocniejszy symbol pogłębiającej się izolacji i poczucia zagrożenia. Trump obiecał w 2015 roku zbudowanie muru na granicy z Meksykiem. Stawia płot w Waszyngtonie.

Barier nie stawiał, a raczej je obalał – mając do czynienia z większymi wyzwaniami – demokrata i prezydent Lyndon Johnson. Lata, w których przyszło mu rządzić to dekada wrzenia, protestów i rewolt. Dość powiedzieć, że Johnson został prezydentem nagle – przejął obowiązki zamordowanego prezydenta Kennedy’ego.

Johnson próbował gasić pożary i wprowadzać społeczne zmiany na wielką skalę. Marzył o reformach, które przemodelują i scalą na nowo głęboko podzielone społeczeństwo. Gdy Trump powtarzał Make America Great Again, odwołując się do tęsknoty za idealizowaną przeszłością, Johnson kreślił gospodarczy program The Great Society. Pod tym hasłem wcielał w życie pakiet ustaw obejmujących prawa obywatelskie, reformujących system edukacji i służbę zdrowia oraz kładący nacisk na walkę z ubóstwem. Johnson chciał znieść rozróżnienie między białym i czarnoskórym obywatelem. W pierwszym roku jego prezydentury ostatecznie położono kres segregacji rasowej. W lipcu 1964 roku Kongres przyjął ustawę o prawach obywatelskich, której projekt opracował rok wcześniej prezydent Kennedy.

Przez ten cały okres społeczność czarnych nie była zgodna co do metod walki o swoje prawa. Pastor Martin Luther King stawiał na kampanie obywatelskiego i pokojowego nieposłuszeństwa oraz masowej mobilizacji. Malcolm X szukał inspiracji w ruchach rewolucyjnych. Czarne Pantery, które działały do połowy lat 80, określały się jako formacja samoobrony, opowiadająca się za czarnych separatyzmem.

To, co wydarzyło się latem 1967 roku – w porównaniu z obecnymi wydarzeniami – było krwawsze, intensywniejsze, rozciągnięte w czasie. Stąd określenie Long Hot Summer of 67. W wielu miastach doszło do masowych protestów Afroamerykanów. Płonęły domy, demolowano budynki. Dziesiątki osób straciło w życie. O eskalację oskarżano policję, przypisując jej działanie z premedytacją i wbrew prawu.

W czasie największych protestów, do których doszło w Detroit, prezydent Johnson powołał komisję, która miała poszukać odpowiedzi na pytania:

„What happened? Why did it happen? What can be done to prevent it from happening again and again?

Na czele komisji stanął gubernator Illinois Otto Kerner Jr. Pisał on w listach do prezydenta, że koniecznie należy zwiększyć udział czarnoskórych oficerów w US Army. Nalegał on również, by policja była lepiej szkolona i wyposażona w nowocześniejsze środki łączności.

Komisja Kernera skupiła się na problemach społecznych. Zawarto w raporcie spostrzeżenie, które dla wielu Amerykanów było oczywiste, ale politycznie nie do przyjęcia: Ameryka jest podzielona na dwa społeczeństwa – białych i czarnych. Afroamerykanie żyją w ubóstwie na źle zarządzanych osiedlach, pozbawieni dostępu do szkół i służby zdrowia. Władze miejskie nie zapewniają im tego samego standardu usług komunalnych jakie oferują białym, mieszkającym w lepszych dzielnicach.

Raport wskazywał więc na konieczność poprawy warunków mieszkaniowych i m.in. reformę systemu edukacji. Praca nad dokumentem trwała kilka miesięcy i wiązała się z tak dużym zainteresowaniem opinii publicznej, że po opublikowaniu dokument rozszedł się w milionach egzemplarzy. Johnson żył jednak wówczas wojną w Wietnamie. Co innego zaprzątało mu głowę; raport wylądował w szufladzie. W kolejnym roku (1968) prezydent rozszerzył przełomowy zbiór praw obywatelskich z 1964 roku. Katalizatorem zmian były przede wszystkim największe zamieszki w historii USA zwane King Assassination Riot (wywołane w reakcji na zamordowanie słynnego pastora). Informowany o niepokojach społecznych Johnson miał zareagować:

„What did you expect? I don’t know why we’re so surprised. When you put your foot on a man’s neck and hold him down for three hundred years, and then you let him up, what’s he going to do? He’s going to knock your block off.”

W Waszyngtonie powstał Fair Housing Act – przepisy m.in. zakazujące dyskryminacji na rynku mieszkaniowym ze względu na pochodzenie, rasę, płeć i wyznanie. To był gest w stronę ubogich Afroamerykanów i innych mniejszości.

Porównanie Trumpa i Johnsona jest zderzeniem dwóch formatów i osobowości. Trump to wychowanek mediów i spadkobierca fortuny. Johnson walczył w II wojnie światowej. Trump wyróżnił się jako telewizyjna persona. Johnson ma na koncie osiągnięcia w polityce wewnętrznej: powołał do życia np. departament mieszkalnictwa i rozwoju miast. Zajął się ochroną środowiska. Wypomina mu się katastrofalne błędy w polityce zagranicznej, które ciągną się za Ameryką jako trauma przegranej wojny w Wietnamie.

Gdyby Donald Trump był prezydentem podczas Long Hot Summer of 1967, być może doprowadziłby do eskalacji napięcia. To najbardziej prawdopodobny scenariusz. Jego aktywność w ostatnich dniach sprowadziła się do sesji fotograficznej przed kościołem nieopodal Białego Domu. Sfotografował się z Biblią w dłoni. Aby to umożliwić, policja i agenci Secret Service usunęli – za pomocą gazu i pałek – demonstrantów zgromadzonych w pobliskim parku.

Jak zapamiętamy obrazy z ulic amerykańskich miast, przez które przetacza się rewolta spowodowana śmiercią George Floyda? Na pewno nie są to największe zamieszki w historii Stanów, choć ich znaczenia nie można bagatelizować. W listopadzie Amerykanie wybiorą prezydenta, więc stawka i emocje są ogromne. Trump marzy o reelekcji, lecz jest w swoich poczynaniach gwałtowny i nieprzewidywalny, co dynamizuje sytuację i nasila kryzys. Najchętniej wysłałby armię na ulice. Trump powinien gasić pożar, a go roznieca. Sekunduje mu sekretarz obrony, który zasugerował gubernatorom, aby traktowali miasta jako pole bitewne. Mają na nich dominować. To wszystko spotyka się z otwartą krytyką osób z jego obozu. Były sekretarz obrony, generał James Mattis, wprost Trumpa obsztorcował, zarzucając mu że skłóca naród i szarga konstytucję.

*BALTIMORE, MD – APRIL 28: Protesters hang out front of riot police minutes before a mandatory, city-wide curfew (Photo by Andrew Burton/Getty Images)*

O przywództwie Trumpa mówi się, że jest jałowe i pozbawione treści. Państwo pod jego rządami dryfuje. George Packer zestawiając na łamach The Atlantic obu prezydentów sugeruje, że na miejscu Trumpa Johnson wystąpiłby w telewizyjnym orędziu do narodu. Próbowałby uspokoić obywateli, odwołując się do wspólnej tożsamości i demokracji. Trump natomiast przypomina upadającego autokratę, który przywykł demonstrować tylko siłę i zdecydowanie. W arsenale ma niewyczepane pokłady irytacji. To ona jest głównym akordem jego prezydentury. Oby końcowym.

Kategorie:historia, media, polityka, społeczeństwo, trendy

Od protestu do obywatelskiego nieposłuszeństwa

andrzej jóźwik

Posted on 25 Maj 2020

Żeby protestować trzeba obudzić w sobie emocje. Ale decydując się na akt obywatelskiego nieposłuszeństwa, trzeba emocji się wyzbyć. Liczy się gotowość do poniesienia konsekwencji za łamanie prawa i przy tym wyborze wytrwać.

Henry David Thoreau (1817-62) przez sześć lat unikał płacenia podatków. Gdy doszło do spotkania z poborcą, który nalegał na uregulowanie zaległości, Thoreau odmówił i trafił do więzienia. Wyciągnęła go stamtąd – wbrew jego woli – ciotka, która zapłaciła podatek.

Thoreau chciał w ten sposób zaprotestować wobec władzy, która postępowała niesłusznie: akceptowała niewolnictwo, prowadziła niesprawiedliwą wojnę z Meksykiem. Temu co, go motywowało nadał charakter uniwersalnych zaleceń i zawarł w eseju “O obywatelskim nieposłuszeństwie” (Civil Disobedience, 1849). Skromna publikacja nabrała rozgłosu po śmierci eseisty, motywując abolicjonistów do niepłacenia podatków. Pojęcie obywatelskiego nieposłuszeństwa i zbiór praktyk weszły do publicznego obiegu. Powoływali się nań obrońcy praw człowieka i ruchy demokratyczne na całym świecie. Powoływał się Martin Luther King i opozycjoniści w Europie Wschodniej.

Policja usuwa uczestników pokojowego protestu przed Kapitolem (1965)

Akt łamania prawa, podyktowany względami etycznymi i przekonaniem o niesłuszności tychże przepisów lub postanowień narzuconych przez państwo – choć wiąże się z ryzykiem poniesienia osobistych konsekwencji – daje szansę na zmianę lub uchylenia nieetycznego prawa. Im bardziej masowe akty, tym większe szanse na przełom. Ten przełom zawsze musi mieć wymiar etycznym. Stąd akcentowanie wyrzeczenia się przemocy.

Filozof John Rawls wiąże obywatelskie nieposłuszeństwo z postawą non violence oraz odwołaniem się do powszechnego poczucia sprawiedliwości. Politolog Christian Bay mówi o rozmyślnej niesubordynacji, która ma konkretny cel. Aktywista Per Herngren skupia się na kilku zasadniczych przesłankach: działanie jest publiczne i otwarte, pokojowe, wymierzone w nieetyczne prawo lub postanowienia władzy, wiąże się z gotowością do poniesienia konsekwencji, a przede wszystkim niesie ze sobą ważne przesłanie oraz szansę na dokonanie społecznej zmiany.

Polskie doświadczenia z obywatelskim nieposłuszeństwem to odległa przeszłość. Przez ostatnie 30 lat większość obywateli doświadczała zadowalającej stabilizacji. Warunki zapewniała liberalna demokracja. Zasadniczy wektor naszej aktywności był i jest nastawiony na indywidualny sukces. Powodowany niezgodą zryw i społeczna mobilizacja – uczestnictwo w proteście – nie są elementem zbiorowej tożsamości. Obrona Puszczy Białowieskiej, opór przeciwko budowie tamy w Czorsztynie lub wytyczeniu autostrady przez park krajobrazowy Góry Św. Anny to wyjątek – formacyjne doświadczenia dla środowiska obrońców przyrody. Nic więcej. Nie stanowią punktu odniesienia, a tym bardziej inspiracji, nawet dla tych, którzy dziś zaangażowani są w rozmaite grupy protestu. O akcjach ruchu Wolność i Pokój, polegających na paleniu książeczek wojskowych w proteście przeciwko powszechnemu poborowi, mało kto pamięta. Rolnicza Samoobrona, który wyniosła do władzy Andrzeja Leppera, została sprowadzona do roli partyjnej przystawki nadającej się tylko do konsumpcji. Tragiczny los jej lider to opowieść nie tyle o spełnieniu i sukcesie, co zmierzaniu ku upadkowi.

Zmistyfikowaliśmy sobie – na użytek autoafirmacji – solidarnościowy przełom, trzymając się wyobrażenia o wielomilionowym wybuchu i samoorganizacji, które obaliły komunę. Tamten wyjątkowy czas może dziś kojarzyć z epifanią. Jest powodem do dumy i przekonania o wyjątkowości polskiej historii i duszy. Intensywność zapisanego w pamięci wydarzenia, nie ma obecnie wymiaru politycznego. A próby nawiązania do tamtego okresu ocierają się czasem o karykaturę. Z jednej strony mamy uwznioślający i wspólnotowy mit, z drugiej jego zaprzeczenie, w postaci związkowej centrali realizującej partykularne cele i wspierającej konkretną partię. Można też powiedzieć, że choć Solidarność była jedna to przetrwała, rozparcelowana na tyle kawałków, ilu jest Polaków.

Dla młodej generacji przywołany tu ważny wątek z najnowszych dziejów wywołuje emocje na klasówce z historii. Ma mniejszą wagę niż spór o ekranizację Wiedźmina. Podczas protestów w obronie sądów konstatowano ze smutkiem nieobecność młodzieży. Fiasko antypisowskich protestów – animowanych przez legendarnych opozycjonistów – eksponuje wyrwę w zbiorowej tożsamości. Być może czujemy, że coś jest nie tak i wymaga to reakcji, ale nie potrafimy – jako zbiorowość – nadać tym odczuciom ram politycznej aktywności, wyobrażając siebie w roli protestujących. Nie mamy języka, gestów ani kulturowych narzędzi.

Liczne marsze, pikiety, manify, blokady układają się dobrze w kalendarzu, ale nie tworzą kumulującego się doświadczenia, które pozwala mówić o krystalizacji postaw i narastającej społecznej presji. Są oderwanymi od siebie epizodami społecznego oburzenia. Paradoks polega na tym, że choć wcale nie było ich mało, a niektóre miały dramatyczne przebieg, to wynoszone jest z ich głównie wrażenie nieskuteczności. Władza dalej robi swoje. Kolejny paradoks polskiej sytuacji polega na tym, że ta sama władze potyka się o własne nogi i jeśli coś ją osłabia to głównie wewnętrzne sprzeczności i konflikty. Przykład: spór z prezesem NIK.

Oglądałem internetowe relacje z sobotniego protestu przedsiębiorców w Warszawie. To był zapis ulicznego rozgardiaszu. Protestujący i policja odgrywali role nie do końca pewni, co robić i dokąd bieg zdarzeń ich zaprowadzi. Demonstrujący byli zdziwieni, że policja ich zatrzymuje, a policjanci mieli chyba spore wątpliwości, kogo łapać, więc np. legitymowali pojedyncze osoby idące z narodową flagą. Uliczny harmider utrwalany na zdjęciach i komórkowych filmach wideo lądował w necie. Doszło do zapętlenia rzeczywistości: demonstranci mogli podpatrywać siebie na youtubie w czasie rzeczywistym.

Specyfikę strajku przedsiębiorców oddają perypetie jego organizatora, kandydata na prezydenta Polski, Pawła Tanajno. W relacji na YT widziałem go w tłumie: jadł loda. Gdy z grupą dziennikarzy został otoczony przez policję trzymał w dłoni kubek kawy i był wyraźnie zdziwiony, że policja nie chce go wypuścić, choć on przecież chce wracać do domu. Koniec końców, został odprowadzony do radiowozu. Spędził 48 godzin w izbie zatrzymań. Policja chciała się upewnić, czy nie naruszył nietykalności cielesnej funkcjonariuszy.

W necie dało się zauważyć polaryzację stanowisk, podkreśloną inwektywami adresowanymi – w zależności od sympatii – do policji, władzy albo protestujących. Emocje były takie jakby Warszawę ogarnęły zamieszki. To uwolniło się nasze imaginarium żywiące się powidokami z przeszłości, kiedy na ulicach szalało zomo.

Czasem nie jest ważne to, co się dzieje naprawdę, lecz to z czym się kojarzy. Większość myśli o protestach mając w głowie telewizyjne migawki z zamieszek. Obawiamy się aktów przemocy i bezpośredniego zagrożenia. Patrzymy na obrazy płonących samochodów i rozbijanych bankomatów, na przykład w Paryża, z poczuciem ulgi, że u nas akty destrukcji są nie do pomyślenia. Zapominamy, że obrazy – na zasadach skandalu – są wyimkiem z rzeczywistości. Że brutalny radykalizm jest polityczności odpryskiem, elementem, a nie jej esencją lub głównym przejawem. Że skupiając się na tym, co skrajne, ulegamy paraliżowi i sami się ograniczamy jako obywatele.

W głośnej książce, na którą powołują się demokratyczni aktywiści, Gene Sharp (1928 – 2018) wymienia 200 metod walki bez przemocy. “Od dyktatury do demokracji. Drogi do wolności” to rodzaj biblii lub podręcznika. Skuteczność technik opisanych przez amerykańskiego teoretyka zasadza się na tezie, że jeśli ktoś odmawia posłuszeństwa i nie wykonuje rozkazów, władza przestaje istnieć. Państwo jest bowiem tylko wtedy skuteczne, jeśli może wyegzekwować posłuszeństwo. Koniec, kropka.

Sharp uważa, że władza nie jest monolitem, nie determinuje jej jednostkowe sprawstwo, a tym bardziej cech osobowościowe decydentów. Pewnie wyśmiałby powszechne w Polsce przekonanie o niebywałej skuteczności polityka mieszkającego w domku jednorodzinnym, pilnowanym przez policjantów.

W przypadku Sharpa nie można oddzielić biografii od tego, co pisał. Na początku lat 50, w czasie wojny w Korei, Sharp spędził 9 miesięcy w więzieniu za udział w proteście przeciwko poborowi do wojska. Miał korespondować na ten temat z Albertem Einsteinem, który napisał przedmowę do jego książki o Gandhim. Dalej robi się ciekawie: przez dwa lata studiował w Oslo razem z twórcą nurtu głębokiej ekologii Arne Næssem. To też ważna postać dla współczesnych ruchów obrony przyrody. Dalej jeszcze ciekawiej: w 1968 roku otrzymał tytuł dr filozofii teorii politycznej. Stypendium na prowadzenie badań zapewniła mu wojskowa agencja DARPA.

Z tym faktem wiązały się pewne kontrowersje, które pojawiły się pod koniec jego życia. Sharp był przestawiany przez krytyków jako człowiek wykorzystywany przez Waszyngton, który był zainteresowany umacnianiem amerykańskiej dominacji za pomocą rozmaitych narzędzi soft power.

Sharp sięga poza XIX wiek i obszar wyznaczony wpływami myśli Thoreau. Przywołuje fundatora francuskiej politycznej filozofii Estienne de La Boétie (XVI w.). To sędzia, pisarz i przyjaciel Montaigne’a. Orędownik uniwersalnego prawa do wolności. Estienne rozszerzył definicję tyrana z władcy na państwo. W nieopublikowanej za życie, lecz później powielanej i chętnie czytanej “Rozprawie o dobrowolnej niewoli” pisał o tyranie, że „unicestwi się sam, byleby tylko kraj nie chciał mu dłużej służyć. Nie chodzi o to, by czegoś go pozbawiać, ale by niczego mu nie dawać”. Od XVI w tej materii nic się nie zmieniło.

Na początku protestu jest niezgoda, oburzenie, gniew. Gdyby tylko chodziło o wyładowanie emocji, sprawa byłaby prosta. Aby jednak protest przyniósł skutek – bo zakładamy, że ma cel – kluczowa staje się metoda. Przekonaniu o słuszności swojej postawy towarzyszy gotowość do poniesienia kary. Ta indywidualna decyzja może być źródłem siły. Thoreau i Sharp nawiązywali do tego, czego sami doświadczyli i z tego czerpali przekonanie o trafności swoich myśli oraz wyborów.

Kategorie:historia, kultura, polityka, społeczeństwo

Bitch of Berlin

andrzej jóźwik

Posted on 18 Maj 2020

Historia jest akuszerką teraźniejszości. W tej notce będzie o aksamitnych głosach na usługach propagandy.

Bitch of Berlin lub Berlin Babe – tak o pewnej spikerce mówili amerykańscy żołnierze podczas II wojny światowej. Jest w tym określeniu sporo fascynacji, trochę odrazy. Mildred Elizabeth Gillars to współautorka znanej dobrze aliantom audycji “Home sweet home”, nadawanej przez Reichs-Rundfunk-Gesellschaft w latach 1942-1945.

Bitch dlatego, bo Mildred zwykła “ciepło” zwracać się do słuchaczy po drugiej stronie frontu – nie ulegając gwałtownym emocjom, nie popadając egzaltację. Świadoma uwodzicielskiej siły swojego głosu, z dbałością o detale, opisywała katusze, które czekają żołnierzy alianckich armii, jeśli tylko wylądują we Francji. Spikerka pomstowała na Roosevelta i Churchilla, przeplatając swoje często antysemickie tyrady, radiowymi szlagierami tak lubianymi przez żołnierzy wszystkich armii.

Latem 1944 roku niemieccy dowódcy mieli graniczące z pewnością przeczucie, że alianci wkrótce dokonają próby odbicia Francji i ataku na Niemcy. Bacznie obserwowano prognozy pogody i kanał La Manche. Na dwa dni przed lądowaniem w Normandii, Mildred Elizabeth Gillars zwróciła się w eterze wprost do spadochroniarzy, czekających na sygnał do rozpoczęcia inwazji:

“Dobry wieczór, 82 Dywizjo Powietrznodesantowa. Jutro rano krew z waszych jelit nasmaruje koła w naszych czołgach”.

Szok. Sztab przygotowujący atak uznał jednak, że spikerka jak zwykle konfabuluje i zbieżność jest przypadkowa. Gillars, zwana także “Sally”, nadawała tego typu radiowe dezinformacyjne agitki regularnie. Jak się okazało, na dwa dni przed atakiem feldmarszałek Erwin Rommel (Lis Pustyni) – dowodzący obroną wybrzeży Francji – pojechał na urodzinowy bal żony, wioząc jej buty i bukiet polnych kwiatów. Nieobecny był także inny ważny generał – wybrał się w tym samym czasie w Ardeny na polowanie, a kolejny dowódca bawił u kochanki w Paryżu. Przypadkowości było wówczas więcej, bo kilka tygodni wcześniej w ręce Niemców wpadł brytyjski zwiadowca, który sprawdzał stan plaży w Normandii. Przesłuchał go sam Rommel. Siedzieli razem przy kominku, sączyli koniak i ucięli sobie pogawędkę, z której nic nie wynikło. Tak to wspomina Brytyjczyk. Został przekazany w ręce gestapo, ale ono w ogóle go nie przesłuchało, uznając że przecież zrobił to „Lis Pustyni”. Komedia.

Mildred Elizabeth Gillars z oddaniem wykonywała radiowe obowiązki aż do upadku Rzeszy. Nie ukrywała się szczególnie, choć wiedziała, że jest poszukiwana. W Berlinie rozwieszono plakaty z jej podobizną. Wpadła przypadkowo – żyła ze sprzedaży mebli na targowiskach. Skazana za zdradę USA na 30 lat więzienia, wyszła na wolność w 1966 roku. Jeszcze w więzieniu przeszła na katolicyzm. Potem zamieszkała w klasztorze, utrzymując się z udzielania lekcji niemieckiego, francuskiego i muzyki. W 1973 roku wróciła na uczelnie w Ohio, by dokończyć przerwane w latach 20. studia (!!!).

Jakich cudem stała się aksamitnym głosem nazistowskiej propagandy? Urodzona w Portland, marzyła o karierze aktorki. Mając 16 lat rozpoczęła studia w Ohio Wesleyan University, które szybko przerwała. Pracowała dorywczo jako modelka, tancerka i aktorka wodewilowa. Marzyła o aktorstwie. Jak wielu Amerykanów pod koniec lat 20., na parę miesięcy zaszyła się Paryżu. Nie zabawiła tam długo, trafiła do Algierii, stamtąd znów los zagnał ją do Stanów. Popracowała jako asystentka projektanta mody i znów ruszyła dalej. Tym razem do Niemiec. W 1934 roku zamieszkała w Dreźnie. Uczyła się muzyki. Miała wówczas 34 lat. Potem w Berlinie najęła się jako nauczycielka angielskiego, by w 1940 zatrudnić w sekcji amerykańskiej niemieckiego radia. Początkowo jej audycje nie miały charakteru propagandowego. Gdy w 1941 roku rząd USA nakazał swoim obywatelom wracać do kraju, ona odmówiła – jak tłumaczyła – ze względu na partnera – Paula Karlsona. Mężczyzna przyjął niemieckie obywatelstwo. Zginął na wschodnim froncie. Podczas jej procesu w USA uznano, że postawą i wyborami Amerykanki nie kierował ślepy przypadek, namiętności względem narzeczonego i dramatyczny bieg zdarzeń. Okazało się, że podczas wojny odwiedzała w asyście niemieckich oficerów obozy jenieckie i nagrywała wywiady z Amerykanami wziętymi do niewoli, po to by wykorzystać je w celach propagandowych.

Mildred Elizabeth Gillars nie była wyjątkiem ani jedyną faszystowską Sally. Usadowiona przed mikrofonem (w Rzymie) zwracała się do swoich rodaków na froncie Rita Zucca – Amerykanka włoskiego pochodzenia. Nie z sympatią, lecz wrogością i urazą. Głos miała podobny głos do Gillars, więc je ze sobą mylono. Zresztą obie nazywano “Axis Sallys”. Gdy Mildred Elizabeth Gillars dowiedziała się o Ricie była wściekła. Zagroziła, że odejdzie z radia.

W przeciwieństwie do niej, Zucca nie była po wojnie sądzona za zdradę. Przed pracą w faszystowskim radio zrzekła się amerykańskiego obywatelstwa. Miała lekkiego zeza, co jak stwierdził pewien korespondent wojenny amerykańskiej armii “nie odbierało jej uroku, wręcz przeciwnie”. Prowadziła audycję pt. “Jerry’s Front Calling”, zaczynając ją tym zawsze samym zwrotem:

“”Hello Suckers!”.

Za muzyczny przewodni motyw wybrała „Between the Devil and the Deep Blue Sea”. To popularny utwór. Znalazłem w necie, o dziwo, jedną z wersji w wykonaniu perkusisty The Beatles, który śpiewa i przygrywa sobie na ukulele.
Rita kończyła występ przed mikrofonem zawsze tak samo: “Sweet kiss from Sally”. W trakcie audycji zwracała się do słuchaczy w takim tonie:

“Hello boys…how are you tonight?… A lousy night it sure is…Axis Sally is talking to you…you poor, silly dumb lambs, well on your way to be slaughtered!”

Gdy upadek faszystowskich rządów był przesądzony Rita Zucca, uciekając przed aliantami, dołączyła do niemieckiej jednostki propagandowej…Liberty Station. Wspólnie urządzili pijackie party na jednym z zamków pozostających w rękach faszystów, transmitowane na radiowej antenie. Po wojnie Rita ukrywała się w Turynie. Złapana i osądzona przez włoskie władze została skazana – za kolaborację – na 4,5 roku więzienia. Wyszła po 9 miesiącach. Nigdy nie wróciła do USA. Zmarła we Włoszech w zapomnieniu. Jej ojciec prowadził modną restaurację w NY. Ona wyjeżdżała do Włoch w latach 20 i 30. uczyć się i pracować. Tak wspierała rodzinny biznes. Pracowała także jako maszynistka i w 1942 roku została przyłapana na powieleniu antyfaszystowskiego pamfletu. By uchronić rodzinny majątek przed konfiskatą zatrudniła się jako radiowa spikerka.

Wkrótce Mussoliniemu zamarzyło się, by mieć kogoś, kto przypomina słynną Bitch of Berlin. Rita Zucca była właściwą osobą i jak widać chętnie się z tej roli wywiązała.

Czy to nie jest historia na super serial?

***
O spikerkach dowiedziałem się z genialnej książki „D-Day: June 6, 1944: The Climatic Battle of WWII” Stephen. E Ambrose, a potem już poszło…

Kategorie:historia, kultura, media

Halo, tu internetowe radio

andrzej jóźwik

Posted on 16 Maj 2020

Zwróćcie uwagę na internetowe rozgłośnie. To ich czas. Gdy jedni utyskują na kryzys mediów, inni upatruje w tym szans dla siebie. Mamy więc wysyp rozgłośni i podcastów. Sieć pomieści nieskończenie wiele. Ucho ma swoje ograniczenia. Zegar też. Nie sposób być na bieżąco. Co zasługuje na uwagę? Radio Kapitał – debiutowało na długo przed pandemią, więc okrzepło. Solidna ramówka: pełen przekrój muzycznych nurtów, mikro-zjawisk oraz odchyłów od mainstreamu. Audycji mrowie. Z anteny trafiają na Mixclouda, co jest zabiegiem słusznym z punktu widzenia twórców, zainteresowanych propagacją, lecz frustrującym dla słuchającego: subskrybujesz kanał i masz wrażenie ogromnych zaległości, których nie sposób nadrobić.

Stażem dłuższym może się pochwalić Halo Radio, pozycjonujące się jako “medium obywatelskie”. Na antenie króluje publicystyka i więcej tu znanych nazwisk. Tak odnalazłem Romana Kurkiewicza, który na parę miesięcy zniknął mi z widoku. Za Halo Radio stoi rozpolitykowany Jakub Wątły, przez dekadę związany z Superstacją. Kto kolejny? W tym zestawie nie zabraknie Radiospacji Pawła Sito – “nadają z domu”. Nazwa wskazuje kierunek i inspirację: to ukłon w stronę przeszłości, dawnej świetności i upodobań. Słuchając w przelocie natknąłem się przede wszystkim na techno i rave’owe klimaty. Dorzucam do tego zestawienie najbardziej gładkie i hip hopowe newonce.radio z Piotrem Kędzierskim i Kubą Wojewódzkim plus sportowe weszlo.pl z kozackim “Stan futbolu”. Z ciekawością będą obserwować poczynania ekipy zebranej przez Magdę Jethon pod szyldem “Ratujmy Trójkę” sp. z o.o. W tym przypadku ewidentnie chodzi o ratowanie nazwisk i dorobku niż tworzenie czegoś nowego od podstaw.

Z polskimi podcastami jest kłopot, więc sobie odpuszczam. Wg szacunków mamy ich ok. 2000. Spore zamieszanie panuje wokół kwestii mierzenia słuchalności oraz narzędzi dystrybucji. Czy podcastem jest cykl na YouTubie, a może tylko to, co trafia na Spotify, Anchor.fm albo Spreakera i podobne podcastowe platformy? Dowolność i rozgardiasz sprawia wrażenie, że mamy pole do popisu i możemy się w podcastera zabawić, wstrzelić w oczekiwania słuchaczy z czymś wyjątkowym. Owszem, kusząca wizja, ale można też polec, trwoniąc energię, czas i kasę. Hosting, sprzęt do nagrywania – to wszystko kosztuje, a nie wiadomo, jak na podcastach wprost zarabiać, nie prosząc, po prostu, o datki. Jeśli robienie podcastów ma być zabawę, ok. Ale nie da się z tego opłacić bieżących rachunków.

Cenię nisze i enklawy. Dzieją się tam rzeczy arcyciekawe. Zanim mainstream coś zauważy, to “coś” wcześniej buzuje poukrywane na marginaliach. Wrocławski label Outlines Pawła Paide Dunajko wydaje kasety z muzyką szczególną, np. związaną z kulturą footwork. Czym ten nurt jest, to osobny temat. Ostatnia pozycja w ofercie Outlines to wybór dwóch utworów dźwiękowej artystki okachiho, uzupełniony o grafikę Iwony Jarosz. Minimalistyczna praca nawiązuje do słynnych linii rytmicznych Wacława Szpakowskiego. To przywołanie pionierskiej postaci wrocławskiego awangardzisty jest gestem znaczącym. Wszystko się zgadza, w każdym dźwięku i plastycznym szczególe. Tworzy spójną całość.

Share Prysznic

Przyszła mi do głowy myśl, by odwiedzić z aparatem fotograficznym biurowce. Powstało ich we Wrocławiu dziesiątki. Niektóre są w budowie, i ta budowa z rozpędu trwa, choć widoki na przyszłość są marne. Chciałoby się zajrzeć do nich teraz, kiedy opustoszały lub opustoszeją na dobre. Gospodarka się zwija, kurczy. Przybędzie pustych przestrzeni współtworząc krajobraz po pandemii. Co się z nimi stanie, jeśli zabraknie pieniędzy na ich wynajęcie, demontaż lub przekształcenie? Zostaną zaadoptowane do innych celów. Jakich ? Np. na szklarnie z uprawami hydroponicznymi? Np. tam, gdzie jeszcze ulokowane są biura Nokii?

Kategorie:kultura, media, muzyka, osobiste, Wrocław

Przede wszystkim chrońmy artystę przed samym sobą

andrzej jóźwik

Posted on 15 Maj 2020

Jeśli sąsiad, który w sobotnie ranki zwykł przed domem pucować samochód, a w niedzielne popołudnia z piwkiem grillować, nagle goli głowę i zachęca cię do czytania Osho (przykładowo), to mamy do czynienia z metamorfozą, która może niepokoić. Warto się upewnić, co się za tym kryje, taktownie zagadując jego bliskich, czy wszystko jest ok. Wszak chodzi o sąsiada. Oczywiście ironizuję. Gdy oglądasz artystę informującego w necie lub na falach eteru, o osobistej głębokiej przemianie, możesz być spokojny, że w najmniejszym stopniu to personalne tąpnięcie tobie nie zagraża. Nic dla ciebie nie musi znaczyć. Do niczego nie zmusza i niczego nie perswaduje. Co najwyżej, oznacza że artysta coś nowego wydaje lub szykuje się do – jakże często – cyklicznego powrotu. Marzy mu się revival. Brzmi to brutalnie, więc doprecyzowuję: artysta naprawdę może doświadczać przemiany i być w potrzebie to oznajmić. Zresztą, zazwyczaj jest tak, że wszystko, co artysta tworzy jest znaczące i godne uwagi. Inaczej by tego artysta nie ogłaszał. Oczywiście są też kreatorzy, którzy twórczość traktują prywatnie i są względem potencjalnych odbiorców wstrzemięźliwi. Cisi i hermetyczni. Nie wchodzą w pole naszego widzenia. Jeśli jednak masz za sąsiada i za przyjaciela artystę, który ma sporo do oznajmienia światu, to znaczy oznajmienia w pierwszej kolejności tobie, to sprawy się poważniej komplikują. Będzie na pewno ciekawie.

***

Artysta bywa ekscentryczny, co nie ma większego znaczenia. Ale oryginalność, która jest kwestią kontekstu, pomaga, więc często wychodzi na plan pierwszy. Artysta musi być odważny i szczery wobec siebie. Liczą się talenty, personalne skazy i skrywane słabości. Znaczenie mają techniki i nabyte doświadczenie. To wszystko w twórczości rezonuje. Im lepszy twórca, tym większy kunszt i siła rażenie, co wcale nie jest takie oczywiste. Odbiorcy mogą się bowiem na artyście nie poznać. Potrzeba czasu.

***

Artystę trzeba chronić przed samym sobą, gdy poświęca się sprawom ekscentrycznym, dziwnym, skrajnym, lecz z założenia nieartystycznym.
Ktoś więc powinien uchronić Edytę Górniak i Leszka Możdżera przed ambasadorowaniem antyszczepionkowcom. Im pomogli, dodając paliwa, siebie – w wielu oczach – pogrążyli. Trudno jest oddzielić artystę od dzieła i od tego, co mówi. A tu chodzi o brednie.
Nie wiem, czy chcę angażować się w przeżywanie świat wyobraźni Leszka Możdżera, bo choć znajduję w nim coś dla siebie, sporo budzi we mnie konsternację. Więc gdy go słucham, ta konsternacja się nasila, aż zaczynam się martwić. Nie o siebie.

***

Napisałem ten tekst po lekturze felietonu Leszka Możdżera w „Jazz Forum”. Nie chcę więcej takich rzeczy czytać.

Kategorie:Bez kategorii

Oświecony jak Edyta Górniak u Roli

andrzej jóźwik

Posted on 9 Maj 2020

Edyta Górniak odwiedziła wczoraj Marcina Rolę. Tego od serwisu odreal24. Obejrzałem. Ktoś skomentował na kanale: piękny wywiad.

Faktycznie, pani Edyta jest osobą miłą, ciepłą. Posługuje się ładną polszczyzną. Mówi z przekonaniem, nienachalnie i asekuracyjnie do momentu, w którym odpala bombę.

Ogólnie dostajemy wywiad grzeczny (nierolowaty), elegancki w formie, w którym roi się od półprawd, banałów. Jest też ukłon – pełen aprobaty – wobec wyznawców fringe’owych teorii o spiskach, globalnych rządach i ataku na wolność.

O ile się nie mylę, Edyta Górniak nie zaśpiewała nigdy o tym piosenki, ale widać, że te tematy leżą jej na sercu.

Będę złośliwy, nie dam linku, znajdziecie sami. Tu wyimek z godzinnego wywiadu. Wątek o pandemii i strachu jest najciekawszy.

Marcin Rola: Kto za tym stoi. Kto to zaplanował? I dlaczego?
Edyta Górniak: Globaliści.
Marcin: Hmm
Edyta: Dlaczego? Wiecie państwo, na tej antenie można powiedzieć wszystko. Ale nie chcę powiedzieć wszystkiego, żeby nie pogrążyć ludzi w większym smutku. Wyselekcjonowałam sobie te wszystkie informacje, w które się wczytywałam, które usłyszałem u państwa na antenie. Szkoda, że niektóre linki znikają, bo tam jest dużo fajnych rzeczy.
Marcin: No niestety.
Edyta: …rzeczy ciekawych, mądrych. Bardzo budujących
Marcin: Co ciekawe, po angielsku nie znikają, tylko te po polsku.
Edyta: 😊
Marcin: Ewidentnie komuś zależy żeby Polacy za bardzo nie wiedzieli o co chodzi.
Edyta: Na pewno ludzie świadomi, proszę państwa, są zagrożeniem dla liderów światowych, a nieświadomi… lepiej mieć taką masę, która potulnie wykona polecania. I takimi ludźmi jest łatwiej – nie chcę powiedzieć – sterować, dyktować im warunki życia….
Marcin: Ale to widzimy, ludzie są zaprogramowani. Weź pigułkę, weź maseczkę. Nie odzywaj się…

itd…

Spoiler: Edyta Górniak: „dopóki żyję nie dam się zaszczepić. Nie pozwolę sobie wszczepić tego, czego nie znam.”

Cóż, jeśli ktoś nie będzie żył, to na pewno się nie zaszczepi.

Co do rzeczy, „których się nie zna”. Nie mam pojęcia o wielu kwestiach, jak np. działa światłowód lub chemioterapia, telefon komórkowy lub wi-fi. To dla mnie magia. Ale są tacy, którzy poświęcili czas i energię, by te zagadnienia zgłębiać w trybie, że tak powiem „zawodowym”. To znaczy: tak jak Edyta Górniak jest gwiazdą i wspaniale śpiewa, tak oni dorobili się tytułów naukowych z konkretnych dziedzin. Dzięki specjalistom żyję w lepszych czasach niż przodkowie, mieszkający w domach bez prądu, wodociągów, narażeni na śmierć z powodu bakteryjnego zakażenia lub zapalenia wyrostka robaczkowego.

Kategorie:media, osobiste, rozmowa, społeczeństwo

Dżungla: odebrała apetyt i trochę zmieniła świat na lepsze

andrzej jóźwik

Posted on 2 Maj 2020

Dwudziestosześcioletni Upton Sinclair przez siedem tygodni włóczy się po ubojniach i masarniach, by opisać panujące w nich warunki i zdemaskować bezwzględnych właścicieli zakładów mięsnych w Chicago. Tak powstała „The Jungle„, wydana w całości w 1906 roku. Książka przeorała świadomość Amerykanów. Dosłownie popsuła im apetyt. Apetyt na kiełbasę, pasztety, parówki, szynkę. Nie o takim efekcie myślał Sinclair siadając do pisania powieści. Jako zadeklarowany socjalista zamierzał zwrócić uwagę na nieludzkie warunki pracy, wyzysk oraz idące za tym upodlenie i demoralizację ludzi. Jednak to wątki pokazujący brud i sposób, w jaki zabijano zwierzęta i przetwarzano mięso, wstrząsnęły opinią publiczną. Powieść jako pierwszy, w odcinkach, publikował w 1905 roku lewicowy magazyn „Appeal to Reason”.

Prezydent Theodor Roosevelt poruszony lekturą, nakazał przeprowadzić dochodzenie, szczerze powątpiewając w wiarygodność opisanych sytuacji. Choć właściciele chicagowskich zakładów zostali uprzedzeni o planowanej inspekcji – mieli trzy tygodnie na zaprowadzenie porządków – raport komisji był dla nich druzgoczący. Warunki, jaki panowały w chicagowskich rzeźniach i masarniach urągały wszelkim zasadom. Sinclair pisał o mielonych szczurach, gnijącym mięsie, odchodach. Nie mijał się z prawdą.
Szybko, bo w tym samym roku, w którym ukazuje się książka (1906), władze federalne zatwierdzają Federal Meat Inspection Act (FMIA), zbiór przepisów mający na celu przestrzeganie zasad sanitarnych przez przemysł mięsny. Prezydent podpisuje opracowany przez kongres pionierski dokument Pure Food and Drug Act. Staje się fundamentem dla istniejącej do dzisiaj federalnej Agencji Żywności i Leków (Food and Drug Agency). W 1906 roku ustalono m.in. kary za fałszowanie opisów produktów i wprowadzanie w błąd konsumentów. Nakazano producentom żywności i leków podawania na etykietach nazw składników oraz oznaczanie tych substancji, które powodują uzależnienia. Federalne laboratoria rozpoczynają testy oceniające wpływ chemicznych konserwantów na zdrowie. Warto wiedzieć, że owych czasach używano do tego celu np. boraksu i formaldehydu. Czytelnicy gazet ekscytują się badaniami dr. Harvey’a W. Wileya. Główny chemik federalnego Bureau of Chemistry na gronie ochotników obserwował skutki spożywania produktów zawierających konserwanty. Prasa nazwała ich „The Poison Squad”.Wszystko to dzieje się w związku lub za bezpośrednią przyczyną powieści, której akcja rozgrywa się w chicagowskich rzeźniach.

Jak wspomniałem, nie do końca o taką zmianę chodziło Uptonowi Sinclair’owi. Początek XX wieku w Stanach to czas przemian, które mają złagodzić społeczne koszty gwałtownej industrializacji i chaotycznego rozwoju miast. Na tej fali Sinclair chciał uchwycić i opisać życia migrantów, żyjących w skrajnej nędzy. Wstrząsnąć czytelnikiem tak, by wsparli progresywne idee.

Upton Sinclair konstatuje z żalem w zapiskach, że chciał poruszyć ludzkie serce, a dotknął żołądka. Na podstawie książki nakręcono w 1914 roku niemy film o tym samym tytule. Nic nie wiadomo, by zachowała się choćby jedna kopia. Powieść jest natomiast dostępna w otwartych zbiorach publicznych w wielu krajach.

„The Jungle”, opowiadając o losach litewskiego migranta, miała jak w soczewce skupiać i eksponować społeczne bolączki, które dotykały robotniczych mas. Z racji drastycznych opisów powieść była cenzurowana. Autor wplótł w narrację opisy śmierci robotników ginących np. w kotłach do mielenia mięsa. W ogóle życie głównego bohatera, Jurgisa Rudkusa, to ciąg katusz. Jego dziecko topi się w ulicznym błocie. Ktoś bliski umiera po spożyciu zatrutego posiłku. Ojciec Jurgisa ginie podczas pracy w rzeźni. On też ulega wypadkowi. Inna postać kończy zjedzona przez szczury. By przetrwać, kobiety są zmuszone do prostytucji, a sam Jurgis stacza się na dno. Włóczy się po Stanach jako hobo, imając dorywczych zajęć i pijąc na umór.
Książka ma coś z socjalistycznej agitki, bo w końcu Rudkus spotyka na swojej drodze lewicowych aktywistów. To oni, ponownie zaszczepiając w nim utracony sens i wiarę w ludzi, wyprowadzają go na życiową prostą.

Prezydent Theodor Roosevelt miał o książce jak najgorsze zdanie. Opisy nędzy i upadku uważał za literacki wymysł. Resztę treści za socjalistyczne bajdurzenie. Nie zignorował jednak społecznego wrzenia, które powieść wywołała – nakazał sprawdzić warunki pracy w zakładach mięsnych w Chicago. Dobrego zdania o „The Jungle” był natomiast Jack London. Winston Churchill wypowiadał się o książce też z uznaniem.

Sinclair próbował bez większych sukcesów sprawdzić się w polityce, aspirując do różnych urzędów i stanowisk. Z ramienia Partii Demokratycznej walczył m.in. o fotel gubernatora Kalifornii. Popularność i marka wpływowego dziennikarza nie zapewniły mu zwycięstwa. Przez oponentów był dyskredytowany jako komunista. Z kolei amerykańscy i sowieccy komuniści uważali go za kapitalistę. Dziś mówi się o nim jako jednym z pierwszym amerykańskich demokratycznych socjalistów. Tak pewnie sam się by sytuował i chciał być postrzegany.
Przez dłuższą cześć życia był wegetarianinem, ale nie znalazłem w jego biogramie wątków sugerującym, by miało to bezpośredni związek z jego doświadczeniami wyniesionymi z pracy nad „The Jungle”. Pisał później sporo o dobroczynnym wpływie prostej diety opartej na warzywach i orzechach oraz o korzyściach wynikających z leczniczych głodówek.

Natknąłem się na „The Jungle” i Sinclaira przypadkiem, czytając artykuł w The Guardian o fatalnych warunkach pracy panujących w ubojniach drobiu należących do koncernu Tyson. W zakładach zmarło na koronawirusa ponad 20 osób, ponad 5000 tysięcy zachorowało. Pracownicy, rekrutujący się głównie spośród migrantów, narzekają na rygor, brak środków ochrony osobistej i nieprzestrzeganie zasad sanitarnych. Koncern zarzuty odpiera.

Co rusz, na świecie, demaskowane są praktyki niehumanitarnego traktowania zwierząt, celowych zaniedbań przy wytwarzaniu żywności, nieszanowania pracowników. To wszystko jest w zaskakująco sposób powiązane. I powinno być także – dla jasności – osadzone w szerszym kontekście.

Zmiana społeczna nie dokonuje się punktowo, a jeśli nawet punktem jest, to na linii – biegnącej wstecz i zarazem wytyczanej do przodu. Tak widzę „The Jungle”. Powieść pojawiła się określonym momencie, wywołała rezonans, nie do końca taki jakiego oczekiwał autor, ale dokonała się zmiana, od której nie można abstrahować. Do której warto nawiązać. Każde działania na rzecz większego dobra, musi się odnosić do przykładów z przeszłości. Osiągamy wówczas poczucie, że mamy do czynienia z procesem, a nie ciągiem oderwanych i nieuwarunkowanych sukcesów i porażek. Historia istnieje i przemawia do nas, jeśli potrafimy ją przedstawić tylko jako opowieść i tylko taka ma wpływ na rzeczywistość.

Może potrzebujemy więcej Sinclairów? Ten dziennikarz był związanych z określonym środowiskiem, wrażliwym społecznie i nastawionym do rzeczywistości wizjonersko. Nie działał w odosobnieniu, choć tak wydawać by się mogło – przecież mówimy o książce, owocu indywidualnej pracy i determinacji. Ale Sinclair był uczestnikiem głębokiej progresywnej zmiany, która przeorała stosunki i realia Ameryki przełomu wieków. Wierzył, że pisanie wywiera pozytywny wpływ. Był muckrakerem, a więc jednym z tych dziennikarzy i społecznych aktywistów, którzy skupiali się na demaskowaniu wadliwie działających instytucji, piętnowaniu przekupnych polityków. Długo nie mógł znaleźć wydawcy dla „The Jungle” Redaktor wydawnictwa Macmillan sugerował szefom, że powieść powstała nie z empatii do prostych ludzi, lecz z nienawiści do nich i dlatego propozycję wydania powieści należy odrzucić.

Jestem wegetarianinem od ponad 20 lat. Przez dłuższe okresy w roku przestrzegam diety wegańskiej, a utwierdziła mnie w słuszności tego wyboru wizyta w rzeźni. To traumatyczne doświadczenie. Poczucie, że zwierzętom – na przemysłową skalę – dzieje się niewybaczalna krzywda, nie prowadzi jednak do krytykowania i pogardzania ludźmi, którzy w tych miejscach pracują. Sinclair miał zrozumienie dla naszych ograniczeń: „It is difficult to get a man to understand something, when his salary depends upon his not understanding it”

Jeśli chce się dbać o prawa zwierząt, trzeba dbać o ludzi i rozumieć także tych, którzy z własnego wyboru lub konieczności w tym rzeźniach pracują. Może inicjując zmiany – na lepsze – w jednym miejscu, wywoła się zmianę w innych obszarach. Tak było w przypadku „The Jungle”.

Kategorie:historia, kultura, media, trendy

Mam poglądy i nie zawaham się ich użyć

andrzej jóźwik

Posted on 22 kwietnia 2020

Z wyrażaniem poglądów, i ich obroną, wiąże prawo do zmiany poglądów. Niby oczywistość, ale wypierana – że można zmienić zdanie, otwarcie przyznać komuś rację lub nagle dojść do odmiennych konkluzji. To wyparcie dotyczy wielu osób z prawicy i lewicy. Liberałów, konfederatów. Generalnie, ortodoksów różnych kolorów. Publicyści i literaci są jednak środowiskiem szczególnym. Zwłaszcza ci, piszący dla mas. Rafał Ziemkiewicz i podobne mu – z temperamentu – osoby, po drugiej stronie barykady np. Tomasz Lis plus parę mocno lewicujących autorów. Odgrywają ideowe role, sięgając po te same tezy i argumenty. Napisali w social mediach już tyle, że właściwie mogą nie podchodzić do komputerów; algorytm ponownie wrzucałby te same tweety i posty, zmieniając datę lub adresatów, by uniknąć monotonii.

Ceniony publicysta, udzielający się w social mediach, gromadzi wokół siebie tzw. obserwatorów, followersów. To relacja jest trochę romantyczna. Stoją za nią, oczywiście, zaangażowanie, emocje, ciekawość, wspólnota poglądów, intelekt. Liczba odbiorców bywa postrzegana jako dowód na słuszność obranej linii. To łechce próżność, syci ego. To ludzkie.

Sęk w tym, że czytelnicy, obserwatorzy, followersi nie pozwolą zbyt łatwo zejść piszącemu ze stanowiska: dopominają się reakcji, komentują, sugerują oponentów, podrzucają argumenty. Dochodzi do tego komponent tak ważny jak zaufanie. A zaufanie jest tylko wtedy, gdy mowa jest o relacji. Między piszącym i czytającym, który w przypadku publicystyki politycznej jest bardziej orędownikiem określonych idei, zawiązuję się rodzaj kontraktu. Nie jest to jednostronny związek, w którym dominuje autor. Autor ma obowiązki. Jeśli zebrało się plemię, to trzeba mu służyć. Bez plemienia jest się nikim. W tym wszystkim trzeba uwzględnić element kalkulacji po stronie piszącego, że tworząc plemię lub wokół niego odprawiając publicystyczne harce, tworzy się podstawy publicystycznego bytu. Że bez troski o ten fundament nie ma sensu włożony wysiłek. Nie można pozwolić sobie wobec plemienia na wahania i dzielenie się wątpliwościami, bo plemię to często wyznawcy, a oni oczekują jednoznaczności i wyrazistości.

Social media strybalizowały przestrzeń publiczną. Mamy plemiona i enklawy, między nimi wije się fosa. Na teren wroga zapuszczają się głównie harcownicy. Do emisariuszy się strzela. Przeciwnika można zmiażdżyć, zaorać, zmasakrować, o-memić, czyli potraktować memem lub ciętą ripostą.

Czy istnieje miejsce, w którym, na określonych i przestrzeganych warunkach, może dojść do wymiany myśli i poglądów, na którym zwaśnione strony mogą się konfrontować? Mediami elektronicznymi, z telewizją na czele, od dekad rządzi reguła spektaklu, widowiska. Radio utraciło magię i moc, a próby reanimowania tego formatu za pomocą podcastów w polskich realiach idą opornie. To ciągle dla większości ciekawostka. (Na marginesie, wpadł mi do głowy w związku z tym pomysł podcastu, łączącego rozmowę z konsumpcją wódki. Podcast, który trwa tyle, co wypicie flaszki. To jest – ironizuję – jakiś pomysł: pollitra.pl.)

Pozostaje przestrzeń uniwersytet. Tu rzadziej można sobie skoczyć do gardeł, choć moment, w którym na uniwersytecki wykład Zygmunta Baumana wkroczyła buzująca emocjami grupa kibiców pokazuje, że z tym przestrzeganiem uniwersalnych reguł bywa różnie.

Wyrażanie poglądów nie ma sensu, jeśli wykluczamy w trakcie rozmowy możliwość ich zmiany. Dzielenie się opinią powinno być zaproszeniem do dyskusji, a nie atakiem lub heroiczną obroną. Modyfikacja poglądów możne mieć miejsce nie tylko dlatego, że ktoś nas przekonał do swoich racji, wykazując się większą wiedzą i biegłością w jej wyrażaniu. Zmienić poglądy można także dlatego – i to jest cenne – że pozostawiamy sobie możliwość wątpienia i sceptycyzmu, także wobec własnych mniemań i opinii. Mając sceptycyzm za oparcie, nie musimy czegoś zażarcie bronić, dotknięci do żywego, że ktoś złapał nas na błędzie, przeinaczeniu. Nie ważne jest jaki za nami stoi obóz i czyich racji musimy bronić. Oferujemy sobie wolność. Leszek Kołakowski ciekawie pisał o niekonsekwencji i bardzo ją zachwalał. Warto wrócić do tego tekstu. Czasem ciekawsze niż wyrażanie konkretnego poglądu, lecz prześledzenie drogi, która nas doprowadziła do punktu, w którym pogląd uznaliśmy za swój. Gdzieś tam na początku być może było ziarno wątpliwości. A może dołączyło się do plemienia?

Kategorie:kultura, osobiste, prywatne, rozmowa, społeczeństwo

Kanadyjczycy powinni szkolić naszych policjantów

andrzej jóźwik

Posted on 20 kwietnia 2020

Zawsze uważałem Kanadyjczyków za szczególną nację. Inne panują u nich obyczaje, porządki. Warto im się przyglądać, czasem podpatrywać. Warto brać przykład. Także w czasie pandemii.

Posypały się u nas horrendalne kary za nieprzestrzeganie zasad trzymania dystansu. Kary uznaniowe, co pociągnęło za sobą ogromną frustrację i złość na policjantów. Jakże często, na zdrowy rozum, uzasadnioną. Dla odmiany w Winnipeg (Kanada), gdzie też wprowadzono restrykcje, frustracji było mało. Choć to żadne pocieszenie, warto sprawdzić, co tam się stało. Lokalne władze zorganizowały społeczne patrole, które odwiedziły 234 parków, wchodząc – jak donosi lokalna gazeta – „w 809 pozytywnych interakcji”. Udzielono 12 ostrzeżeń. Wypisano zero mandatów. Burmistrz oświadczył, że jest zadowolony z akcji, edukowanie jest ważne, więc patrole będą kontynuowane co weekend.

Oto mamy inspirację i wzorzec dla wszelkich służb.

Żeby jednak nie było, iż tylko u nas jest fatalnie, cytat z amerykańskiego magazynu Slate:

W Filadelfii policjanci wyciągnęli mężczyznę z autobusu miejskiego, ponieważ nie miał maski. Na początku tego miesiąca Intercept doniósł, że policjanci z NYPD aresztowali kobietę za zachowanie niewystarczającego dystansu, gdy spędzała czas ze swoim chłopakiem w Bedford-Stuyvesant. Za karą siedziała w celi z ponad 20 innymi osobami, zanim zwolniono ją do domu.

Zaskoczyło to mnie i zasmuciło. Wyobrażam sobie ten absurdalny chaos, emocje, a może, jak w przypadku pasażera, szarpaninę, związaną z czymś, co nie jest nawet incydentem.

Cieszą mnie natomiast dwa pomysły, o których dowiedziałem się z netu. Pierwszy jest bliski wegetariańskiej ścieżce, na którą wkroczyłem ponad 20 lat temu. To kampania Roślinniejemy. Wspólnie z Fundacją Alberta Schweitzera przeanalizowano ofertę kilkunastu krajowych sieci marketów pod kątem dostępności produktów roślinnych, a więc oferty adresowanej do wegan i wegetarian. Zmiana jest zauważalna: coraz więcej osób rezygnuje z mięsa; to nie jest wyrzeczenie, zmiana wymagającą ogromnego samozaparcia. Mamy coraz większy wybór produktów. To, coś więcej niż przejściowa moda. Jeśli zapiszecie się do newslettera kampanii Roślinniejemy, dostaniecie raport.

Drugi pomysł ma większe znaczenie niż oklaski, którymi raczono pracowników służby zdrowia. To Dawka Wsparcia – inicjatywa mająca ułatwić medykom dostęp do terapeutów, psychologów i coachów. Tak przepracowanym i narażonym na niebezpieczeństwo osobom, potrzeba czegoś więcej niż tylko maseczek, rękawiczek, kombinezonów. Im dłużej trwa pandemia, tym psychologiczna pomoc będzie bardziej potrzebna.

Mam momenty, gdy optymistycznie patrzę w przyszłość. Cieszy mnie np. poruszenie w polskiej branży IT. Kryzys to sytuacja podbramkowa, ale dla tej branży jest szczególną, niemal podręcznikową sytuacją. Na każdej konferencja i seminarium IT zwykło się bowiem perorować o innowacyjności. Agility, disruptive, resilience, mobility, user friendly – tymi sformułowaniami specjaliści posługują się równie chętnie i obficie, więc teraz jest okazja się sprawdzić. Piszę to bez ironii. Kibicuję. Np. zaplanowanemu na ostatni weekend kwietnia hackathonowi Idea hack. Pożytek z tego może wynikać powszechny. Tak było w przypadku wymyślonej od podstaw we Wrocławiu aplikacji SafeSafe, która jest dostępna w rozbudowanej i ulepszonej formule w sklepie Google Play. Stoi za nią praca, mobilizacja i pasja grupy osób, którzy w ekspresowym tempie opracowali rozwiązanie służące ocenie ryzyka zachorowania na covid-19. Zaczynali w formule pospolitego ruszenia i doszli do punktu, w którym mogą zaprezentować konkret. To najważniejsze w tak trudnych czasach, gdy trzeba sporo kombinować.

Kategorie:media, społeczeństwo, technologia, trendy, Wrocław

Prysznic #30 czyli notka z newslettera

andrzej jóźwik

Posted on 20 kwietnia 2020

Porcja zaskoczeń, inspiracji, pomysłów. Tym razem dla urzędników i siedzących za długo przy komputerze.

Pisanie newslettera wzięło się z niechęci do Facebooka. Ona nie zmalała. Mam zastrzeżeń więcej, ale ważniejsze jest to, że miewam się bez Facebooka całkiem dobrze. Nie mam syndromu odstawienia używki. Czuję ulgę.

Czas na zmiany. Prysznic wraca do założeń, którym, patrząc wstecz, nie byłem wierny. Miało być krótko, bywało rozwlekle. Czyta go coraz więcej osób, co mnie cieszy. Chciałbym, aby z pisania wynikał pewien pożytek, coś więcej poza satysfakcją upubliczniania przemyśleń.

ZASKOCZENIE

Ogród botaniczny umiera – alarmuje Gazeta Wrocławska, powołując się na opinie Agaty Kaznowskiej, zastępcy dyrektora instytucji. Dokładniej problem ujmując, zagrożony jest drzewostan. Obniża się poziom wód gruntowych (wysycha ogrodowy staw), więc istnieje ryzyko, że za kilka lat wizytówka Wrocławia (ogród istnieje od 1811 r.) przestanie istnieć w dotychczasowym kształcie.

Fot. Tomasz Hołod / Polska Press

Dowiaduję się o problemie z prasy i jest to dla mnie o tyle zaskoczenie, że wolałbym poznać program zaradczy – jak ogród ratować – przedstawiony na konferencji prasowej. Na razie jesteśmy na etapie ustalania, kto zawinił. Strony odbijają piłeczkę. A przecież we Wrocław nie dupną nagle meteoryt. Z doświadczenia wiem, że jak temat trafia do mediów, to często dlatego, że jest za późno lub zawiodły inne działania. Mamy więc w tym przypadku alarm i bezradność. Co dalej? Jeśli urząd miejski opracował plan przeciwdziałania skutkom suszy i dbania retencję krajobrazową, to powinien mieć problem ogrodu botanicznego „ogarnięty” i taką wiedzą publicznie się podzielić. Nie ważne, do kogo ogród należy i kto za niego odpowiada. Najważniejsze jest powszechne mniemanie, że jest to miejsce ukochane przez wrocławian.

Kończąc ten wątek: Polska zatrzymuje, i przechowuje, ledwie 4-6 procent wody spływającej do Bałtyku. To skandal i zła prognoza na przyszłość. Mamy suszę od paru lat i będzie jeszcze gorzej. Klimat się destabilizuje i staje nieprzewidywalny. Organizacje zajmujące się przyrodą oraz miejscy aktywiści mają pole do działania. Oby tylko nie ulec przeświadczeniu, że jest za późno.

INSPIRACJE

Zdjęcie, zrobione w Jekaterynburga, ustawiłem jako tapetę. Służy za inspirację. Za każdym razem, odpalając laptopa czuję się zobowiązany, by go w porę wyłączyć. Noszę na ręce tracker, który wysyła wibrujące powiadomienia, gdy za długo siedzę przy kompie.

Wprowadziłem też zasadę odbierania kilka razy dziennie (korzystam z Todoista) prostych komunikatów – cytatów, życiowych zaleceń – które pomagają przefokusować uwagę. Stop, czas naładować mentalny akumulator. W pewnym zakresie odczuwam zmianę. Od paru miesięcy łatwiej się koncentruję, mniej rozpraszam. Pracuję interwałami. Potrafię się dystansować od własnych emocji. Mam większe poczucie kontroli i kontaktu z ciałem.

POMYSŁ

Żyję na Maślicach, osiedlu jakich wiele. Wiąże się z tym banalna propozycja dla włodarzy dowolnej gminy. Niech umieszczają miejskie dokumenty, biuletyny i publikacje w gminnych bibliotekach. Z łatwiejszego dostępu do dokumentów wynika tylko pożytek. Dziś chcąc uzyskać komplet informacji na temat dowolnego osiedla i jego przyszłości, musiałbym wziąć urlop, by krążyć po departamentach. Musiałbym uzbroić się w cierpliwość, czekając na odpowiedź.

Nie ma takiego miejsca, nie ma takiego opracowania, nie ma takiej osoby, która to urzędniczo ogarnia.

Co jeszcze? Wszystkie decyzje dotyczące funkcjonowania i rozwoju danego obszaru miasta oraz urzędnicze uzasadnienia powinny być zapisane w blockchainie oraz powinny być jawne na każdym etapie. Utnie to spekulacje o uznaniowości, wymusi transparentność, usprawni działanie urzędu i poprawi jakość konsultacji.

Gdyby stosunki między deweloperem, urzędem miejskim i mieszkańcami osiedla bazowały na spotkaniach – ujętych w harmonogram – uniknięto by nieporozumień i przestrzennego bajzlu. A tak deweloper ma poczucie, że buduje w próżni, mieszkańcy się frustrują, a urząd odpiera krytykę. Podobno “prysznic” czytają także urzędnicy.

Pozdrawiam,

Andrzej

Kategorie:art, fotografia, kultura, osobiste, prywatne, społeczeństwo, Wrocław

Hubert Kostkiewicz: nigdy nie było normalnie

andrzej jóźwik

Posted on 26 marca 2020

Nigdy nie było normalnie, bo upływ czasu i perspektywa zdystansowanego obserwatora ujawnia umowność wszelkiej deklarowanej normalności. Tudzież możemy mówić o normalności, gdy wyzuto nas z tego, co w naszym mniemaniu tą normalnością było (praca, dom, zdrowie, przyjaźnie). Zatem odnosimy się w czasie przeszłym.

To niektóre wątki rozmowy z Hubertem Kostkiewiczem, muzykiem, animatorem kultury i jedną z głównym postaci fenomenu jakim był i jest Centrum Reanimacji Kultury. W naszej rozmowie na użytek cyklu „Ciekawi ludzie, w ciekawych czasach”, są też wątki inne. Trochę powrotu do źródeł i biograficznych wspominek. Stanowią odniesienia do tego, co Hubert robi obecnie, bo przecież gra w wrocławskich The Kurws i gra solo, peregrynując obszar wolnej improwizacji, także w różnych kolaboracjach. Również międzynarodowych. Ważna dla mnie rozmowa. Żyjemy w jednym mieście, lecz na czas pandemii. ratowaliśmy się skype’em.

Kategorie:art, kultura, miasto, muzyka, osobiste, prywatne, underground, Wrocław

Reanimuję Miejskie Potyczki

andrzej jóźwik

Posted on 24 marca 2020

Czas pewien temu prowadziłem cykl audio, które niechętnie określam mianem podcastów, bo brzmi ono dla mnie obco. Jestem tradycjonalistą. Są nagrania, są audycje, są dźwięki i jest radio.

Wracam do tego cyklu, który dotyczył napięć w miejskiej przestrzeni i jakości życia, przymuszony przez poczucie, że mamy do czynienia z panoszącą się w tej przestrzeni pandemią, która wymusza reakcję.
Chcę nagrywać wywiady w tym nowym i trudnym kontekście. Poniżej pierwszy z nich. Kolejne w drodze. Za parę dni.

Miejskie Potyczki: Aplikacja na czas pandemii #Spreaker.

Kategorie:kultura, media, miasto, Wrocław

Patotreści, wredny Avast i strategia Patryka Vegi

andrzej jóźwik

Posted on 1 lutego 2020

Ktoś kumaty powinien uruchomić edukacyjny youtube’owy kanał dla nastolatków o patotreściach i patostreamerach, czyli powinien zejść do piekła i śpieszyć na ratunek dzieciakom. Zapoznajcie się z raportem Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę i Rzecznika Praw Obywatelskich. To ciekawa lektura.

Brakiem wiedzy na temat patogwiazdorów popisali się samorządowi urzędnicy. Ktoś w Białymstoku zlecił Kruszwilowi (znany i kontrowersyjny youtuber) udział w filmie promującym Podlasie. Po napisach początkowych mamy zbliżenie na krocze i polemikę na temat penisa. Krótki popis pato-sprawności.

Patotreści nie są lustrem, w którym odbija się rzeczywistość. One rzeczywistość kreują. Rywalizujący o uznanie twórcy przekraczają granic (stąd tzw. drunkstreamy). Stawką jest ekspozycja w necie. Patotreści to specyficzny kod językowy i radykalne zachowania, rzutujące na relację rówieśnicze. Nie bagatelizujmy zjawiska.

INSPIRACJE

Obawiam się, że Patryk Vega właśnie kręci film o koronawirusie. Ma wyczucie czasu i nosa do interesów. Zatrudnia osoby, które analizują ruch w necie, robią sondaże. Na tej podstawie podejmuje decyzję dotyczące produkcji filmów. Strategia i pracowitość budzą uznanie, efekt finalny mniej.

O koronawirusie jest wszędzie. Pewnie także na “pudelku”. Ograniczę się do instruktarzu dotyczącego wyboru maski. Jest zabawny.

Gdybym miał dojście do ministerstwa zdrowia, zasugerowałbym im założenie konta na instagramie. Ma większą siłę rażenia niż plakaty w przychodniach.

ZASKOCZENIE

Byłem użytkownikiem Avasta przez kilka lat. To czeski antywirus, który okazał się być raczej spyware. Program zbierał od użytkowników dane o zachowaniach w sieci, anonimizował je w chmurze, a następnie, poprzez zależny od Avasta Jumpshot, sprzedawał klientom, wśród których byli handlowi giganci. Np. Microsoft. Avast zbijał kasę i nie ma w tym nic dziwnego poza tym, że zarabiał extra, robiąc swoich małych indywidualnych klientów w ch… To tak jakby handlować drzwiami antywłamaniowymi, a potem wystawiać oddzielnie na sprzedaż klucze.

Sęk w tym, że w zasadzie nasza online’wa aktywności unieważnia naszą prywatność. Czyni ją fikcją. Guardian pisał o dokonaniach niemieckich naukowców – wyłowili z anonimowej historii wyszukiwań (obejmującej 3 mln osób) konkretnych polityków. Poznali ich preferencje seksualne oraz stan zdrowia. Teraz inni naukowcy, ze Stanów, twierdzą że opracowali model, który pozwala zidentyfikować 99.98% Amerykanów w oparciu o 15 cech demograficznych. Brokerzy firm ubezpieczeniowych, potencjalni pracodawcy, spece od kredytów zacierają ręce.

Miłego surfowania w necie,

Andrzej

***

Tekst pierwotnie ukazał się w newsletterze Prysznic pod koniec stycznia

Kategorie:kultura, media, osobiste, polityka

Posted on 26 czerwca 2020

Posted on 24 czerwca 2020

Posted on 21 czerwca 2020

Posted on 16 czerwca 2020

Posted on 15 czerwca 2020

Posted on 14 czerwca 2020

Posted on 7 czerwca 2020

Posted on 6 czerwca 2020

Posted on 25 Maj 2020

Posted on 18 Maj 2020

Posted on 16 Maj 2020

Posted on 15 Maj 2020

Posted on 9 Maj 2020

Posted on 2 Maj 2020

Posted on 22 kwietnia 2020

Posted on 20 kwietnia 2020

Posted on 20 kwietnia 2020

Posted on 26 marca 2020

Posted on 24 marca 2020

Posted on 1 lutego 2020